captcha image

A password will be e-mailed to you.

 

David Thouless, Duncan Haldane i Michael Kosterlitz Rys. Nobel Media

David Thouless, Duncan Haldane i Michael Kosterlitz Rys. Nobel Media

Nobel z fizyki w 2016 roku trafił do trzech amerykańskich naukowców. Połowę nagrody otrzymał David Thouless, drugą połową podzielili się  Duncan Haldane Michael Kosterlitz. Badacze zostali nagrodzeni za odkrycia, w których topologię wykorzystali do poznania zachowania materii w ekstremalnych stanach. Okazuje się bowiem, że bardzo wysokie i bardzo niskie temperatury zmieniają zachowanie materii wywołując w niej dziwne efekty – choćby nadciekłość i nadprzewodnictwo. Właśnie tym ostatnim zajmowali się dwaj nobliści – David Thouless i Michael Kosterlitz. Żeby nie było jednak zbyt łatwo, skupili się na bardzo cienkich, często jednoatomowych warstwach materii. Taka struktura sama w sobie sprawia, że materia zyskuje nowe właściwości. Z kolei trzeci z noblistów, Duncan Haldane, badał właściwości magnetyczne dotyczące przepływu prądu przez cienkie płaty materii.

By poznać te fizyczne zagadnienia nobliści posłużyli się jednym z najważniejszych obecnie działów matematyki – topologią. Bada ona właściwości brył i figur poddawanych zniekształceniom – rozciąganiu, wyginaniu czy zgniataniu ale nie rozrywaniu czy zlepianiu. Choć brzmi to jak zabawa kawałkiem gumy (i to naprawdę dobre przybliżenie geometrycznych podstaw topologii), to w rzeczywistości ten kawałek matematyki daje narzędzia, które pozwalają pracować nad wieloma innymi dziedzinami tej nauki.

Tegoroczny Nobel nieco nagina wymagania fundatora, któremu zależało na praktycznych zastosowaniach nagradzanych prac. Koncepcja opartych na topologicznych badaniach nadprzewodników czy izolatorów jest dopiero w bardzo wczesnej fazie, ale w przyszłości może stanowić ważny element rozwoju elektroniki.

Nie ma więcej wpisów