captcha image

A password will be e-mailed to you.

Serwisy społecznościowe, z Facebookiem na czele, obiegła w 2016 roku nieprawdziwa informacja o dziedziczeniu inteligencji. W jednym z polskich serwisów możemy przeczytać:

„(…) musicie wiedzieć, że inteligencję można dziedziczyć wyłącznie po matce. Jak to możliwe?”[1].

Należałoby zapytać, jak to możliwe, że nieprawdziwa informacja wygląda jak świeże doniesienia z badań?  A także, co musielibyśmy najpierw wiedzieć, aby móc powiedzieć, że inteligencję dziedziczymy po matce?

Badania? Jakie badania!

Jenifer Delgado Suarez, z wykształcenia psycholog, autorka bloga Psychology Spot [2] w marcu 2016 opublikowała notkę, w której zawarła swój autorski pomysł „geny inteligencji przekazuje matka”. Blogerka zestawiła wnioski z kilkunastu artykułów naukowych z różnych dziedzin nauki. Nie jest to ani systematyczny przegląd badań nad dziedziczeniem i inteligencją, ani nawet wąskie spektrum wyników, w oparciu o które, można byłoby wyciągnąć wspólne wnioski. Tekst na blogu Psychology Spot stwarza wrażenie, że badania wiąże wspólna historia. Jak gdyby kolejne przytaczane wyniki były konsekwencją poprzednich. W pierwszej części tekstu autorka powołuje się na wyniki badań z lat 80 XX wieku, aby w kolejnej części tekstu, prezentującej nowe badania, przytoczyć rezultaty z lat 70 XX wieku. Ten galimatias o dziedziczeniu i inteligencji nie zwrócił niczyjej uwagi przez kolejnych kilka miesięcy.

14 września 2016 portal Second Nexus opublikował tekst, z którego tytułu wynika, że nowe badania potwierdzają – inteligencja jest dziedziczona od matki [3]. Redaktorzy Second Nexus powołali się na serwis Psychology Spot i dodali od siebie kilka kolejnych luźno związanych z tematem wyników badań. Tego samego dnia amerykański aktor George Takei, znany polskiej publiczności z roli kapitana Sulu w serialu Star Trek, udostępnił w serwisie Facebook informacje opublikowane przez Second Nexus [4]. Prawie 71 tysięcy osób udostępniło ten post dalej. Można przypuszczać, że to dzięki przebojowemu tytułowi z Second Nexus autorski pomysł Suarez, zaczął być traktowany jako nowe doniesienia z badań.

Co musielibyśmy wiedzieć, aby mieć pewność, że inteligencję dziedziczymy po matce?

Geny inteligencji musiałby być zlokalizowane w DNA mitochondrialnym. DNA mitochondrialny dziedziczymy po matce, ale nie ma powodu by sądzić, że zawiera on geny inteligencji. Jenifer Delgado Suarez twierdzi, że geny inteligencji zlokalizowane są w chromosomie X, i że z tego właśnie powodu inteligencję dziedziczymy po matce. Czy chromosom X dziedziczymy po matce? U chłopców sprawa jest prosta, chromosom X jest dziedziczony to matce (Y po ojcu). W przypadku dziewczynek sprawa przestaje być oczywista, gdyż jeden chromosom X dziedziczą po matce, drugi po ojcu. Skoro ojciec swój chromosom X odziedziczył po swojej matce, to dziewczynka dziedziczy jeden chromosom X po matce, a drugi za pośrednictwem swojego ojca po babce ze strony ojca. Czyli w uproszczeniu inteligencja byłaby dziedziczona po kobiecej części rodziny, gdybyśmy wiedzieli, że w X są geny inteligencji i że w X nie doszło do mutacji.

Ani matka, ani ojciec

Ponadto, musielibyśmy znać specyficzne i odrębne geny inteligencji. Co wiadomo o genach inteligencji? Dotychczas wytypowano 12 wariantów genetycznych – kandydatów do miana genetycznego podłoża inteligencji. W czasopiśmie Psychological Science [5] w 2012 roku opublikowano pracę, w której przetestowano na trzech licznych próbach badawczych, 12 wariantów genetycznych wytypowanych do miana genetycznego podłoża inteligencji. Nie udało się potwierdzić przypuszczeń, że którykolwiek z wytypowanych wariantów genetycznych, stanowi genetyczne podłoże inteligencji. Wszystko wskazuje na to, że dotychczasowe typy były błędne. Żaden z 12 kandydatów do miana genetycznego podłoża inteligencji, nie był związany z chromosomem X.

Skoro nie znamy odrębnych genów kodujących inteligencję, ani nawet nie przypuszczamy, że są obecne w chromosomie X, to nie ma podstaw do mówienia o tym, że inteligencję dziedziczymy po żeńskiej części rodziny, czy wprost po matce.

Obecnie nie znamy mechanizmu, który powodowałby to, że inteligencja dziedziczona jest po matce albo ojcu. Natomiast wiemy, w oparciu o badania z genetyki behawioralnej, że inteligencja posiada silne podłoże genetyczne [6]. Po prostu nie potrafimy precyzyjnie wskazać genetycznych mechanizmów dziedziczenia inteligencji. Można snuć przypuszczenia, stawiać kolejne hipotezy i sprawdzać je w badaniach. Na pewno jednak nie możemy stwierdzić, że „inteligencję można dziedziczyć wyłącznie po matce”.

Autorem tekstu jest psycholog Maciej Taraday z Laboratorium Procesów Neuropoznawczych Zakładu Kognitywistyki UJ

[1] http://zdrowie.radiozet.pl/Zdrowie/Ciekawostki/Inteligencje-dziedziczy-sie-tylko-po-matce-00001186

[2] http://www.psychology-spot.com/2016/03/did-you-know-that-intelligence-is.html

[3] http://secondnexus.com/potpourri/intelligence-inherited-from-the-mother/

[4] https://www.facebook.com/georgehtakei/posts/1683778808318232

[5] http://pss.sagepub.com/content/23/11/1314

[6] Pinker, S. (2005). Tabula Rasa. GWP: Gdańsk. (s. 532-533)

Nie ma więcej wpisów