captcha image

A password will be e-mailed to you.

Nie tylko dokonały przełomów w nauce, ale też zmierzyły się z mizoginizmem naukowego świata. Tak więc aby przebić się ze swoją wiedzą i ambicjami, często musiały osiągać znacznie lepsze wyniki niż ich koledzy płci męskiej. Należy im się za to podwójne uznanie.

Mój wybór mniej znanych naukowczyń oparłam na propozycjach, jakie nasi czytelnicy przysłali nam przy okazji niedawnego konkursu. Dziękujemy za te wszystkie listy!

Stephanie Kwolek Fot. Smithsonian Institution

Stephanie Kwolek Fot. Smithsonian Institution

Stephanie Kwolek

(1923-2014)

Była Amerykanką polskiego pochodzenia, której rodzice wyemigrowali z Polski przed jej urodzeniem. Kwolek to przekształcona forma nazwiska „Chwałek”.

Gdyby nie Stephanie, nie mielibyśmy kamizelek kuloodpornych opartych na kevlarze. Kwolek była zdolną chemiczką eksperymentalną, która pracowała w laboratorium firmy DuPont, słynącej z badań nad innowacyjnymi materiałami. To tutaj powstały m.in. nylon i teflon. Kwolek stała na czele zespołu, który w 1965 roku opracował kevlar – polimer niezwykle odporny na rozciąganie. Dzięki swoim właściwościom wykorzystywany jest w produkcji m.in. w kamizelek kuloodpornych i hełmów ochronnych, a także kabli światłowodowych, motorów, rowerów, żagli, nart, kajaków czy rakiet tenisowych.

Warto dodać, że Kwolek miała też swój udział w opracowaniu lycry.

Agnodike

Agnodike

Agnodike

(IV wiek p.n.e.)

Pierwsza znana z kart historii kobieta ginekolog. Żyła w Atenach, gdzie kobiety nie mogły – pod karą śmierci – wykonywać zawodu lekarza. Jednak położnice nie ufały mężczyznom i wolały rodzić samodzielnie, w związku z czym śmiertelność okołoporodowa była wysoka.

Pochodząca z zamożnej rodziny Agnodike odebrała wykształcenie medyczne w Aleksandrii. Po powrocie do Grecji ścięła włosy i rozpoczęła praktykę lekarską w przebraniu mężczyzny. Zaufanie kobiet zdobywała, zadzierając tunikę i ukazując swą płeć.

Zazdrośni o popularność młodego medyka ateńscy lekarze oskarżyli Agnodike o gwałty na pacjentkach. Broniąc się przed trybunałem, lekarka po prostu zrzuciła ubranie. W jej obronie stanęły pacjentki, wskutek czego lekarkę uniewinniono, a mieszkanki Aten zyskały prawo wykonywania zawodu lekarza.

Josephine Cochrane i jej wynalazek na rumuńskim znaczku pocztowym

Josephine Cochrane i jej wynalazek na rumuńskim znaczku pocztowym

Josephine Cochrane

(1839-1913)

Byłą amerykańską gospodynią domową, która wynalazła i opatentowała pierwszą na świecie zmywarkę do naczyń. A zaczęło się od tego, że Cochrane często wyprawiała przyjęcia, po których pozostawało dużo naczyń do zmywania. Można się domyślać, że pani domu była mocno przywiązana do swojej zastawy stołowej, bo kiedy zorientowała się, że służba często tłucze naczynia, postanowiła je zmywać samodzielnie.

W 1886 roku przedsiębiorcza gospodyni skonstruowała we współpracy z mechanikiem George’em Buttersem mechaniczną zmywarkę do naczyń. Jej konstrukcja była niemal identyczna z dzisiejszymi zmywarkami, tylko początkowo napędzano ją ręcznie, a po jakimś czasie wyposażono w silnik parowy. Cochrane wraz z Buttersem założyli firmę produkującą zmywarki, która po kilku zmianach właścicielskich wytwarza dziś sprzęt kuchenny pod marką KitchenAid.

Françoise Barré-Sinoussi Fot. Prolineserver

Françoise Barré-Sinoussi Fot. Prolineserver

Françoise Barré-Sinoussi

(ur. 1947)

Francuska lekarka i wirusolog specjalizująca się w badaniach retrowirusów. W 1983 roku wraz Lukiem Montagnierem odkryła wirusa zespołu nabytego braku odporności – HIV. Ona też wskazała tego wirusa jako przyczynę AIDS. Za te osiągnięcia w 2008 roku otrzymała wraz z Lukiem Montagnierem nagrodę Nobla.

Barré-Sinoussi bardzo zaangażowała się w walkę z epidemią AIDS na świecie. Była m.in. konsultantem ds. AIDS Światowej Organizacji Zdrowia oraz programu Organizacji Narodów Zjednoczonych UNAIDS, a także prezesem Międzynarodowego Stowarzyszenia ds. Walki z AIDS (International AIDS Society-IAS).

Maria Zakrzewska

Maria Zakrzewska

Maria Zakrzewska

(1828 – 1902)

Była pierwszą w historii kobietą, która zdobyła tytuł doktora medycyny. Urodziła się w Niemczech, ale jej rodzice, polska zubożała szlachta, pochodzili z zaboru rosyjskiego. W Berlinie Maria ukończyła szkołę dla położonych w szanowanej klinice Charité, gdzie w wieku 22 lat została kierowniczką i jako pierwsza kobieta otrzymała stanowisko profesorskie. Wskutek mizoginistycznego podejścia przełożonych zmuszona była jednak złożyć rezygnację, po czym wyjechała do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuowała edukację medyczną, zdobywając tytuł doktora nauk medycznych.

W USA nie wiodło jej się w pracy zawodowej lepiej niż w Niemczech – żaden ze szpitali nie chciał zatrudnić kobiety lekarza. Zakrzewska wzięła więc sprawy we własne ręce i wraz z Elizabeth Blackwell, pierwszą lekarką w Stanach Zjednoczonych, założyła Szpital New England dla Kobiet i Dzieci, połączony z pionierską szkołą dla lekarek i położnych. Był to drugi szpital w Stanach Zjednoczonych prowadzony jedynie przez kobiety. Zakrzewska jako pierwsza zaczęła zatrudniać w zawodzie pielęgniarki czarne kobiety.

Portret Émilie du Châtelet pędzla Maurice Quentin de La Tour

Portret Émilie du Châtelet pędzla Maurice Quentin de La Tour

Émilie du Châtelet

(1706-1749)

Była fizyczką i matematyczką, jednym z najwybitniejszych umysłów XVIII wieku. Uznaje się ją za współautorkę zasady zachowania energii.

Pochodziła z wyższych sfer, które przymykały oko na swobodę obyczajową zarówno kobiet, jak i mężczyzn. Nie jest tajemnicą, że wśród jej licznych kochanków znalazł się Wolter, z którym związana była przez 12 lat. W tym czasie oboje wspierali się w swojej matematycznej pasji. Jako prawdziwie oświecona kobieta Emilie studiowała Leibniza i przetłumaczyła na język francuski „Principia Mathematica” Newtona. W swoim dziele o naturze ognia (1744) przewidziała zjawisko promieniowania podczerwieni i naturę światła. Za jej największe dokonanie uznawane jest ustalenie wzoru na energię kinetyczną.

Margaret Hamilton Fot. Draper Laboratory

Margaret Hamilton Fot. Draper Laboratory

Margaret Hamilton

(ur. 1936)

Informatyczka i inżynier oprogramowania, która doprowadziła do opracowania systemu pokładowego programu kosmicznego Apollo, czyli misji NASA na Księżyc. Znane jest jej zdjęcie, na którym stoi przy wydruku kodu naprowadzania lotu statków Apollo, który obmyśliła, w większości sama napisała i nadzorowała. Hamilton miała wówczas 33 lata.

Hamilton ukończyła matematykę na Uniwersytecie Michigan. Pracę w NASA rozpoczęła w 1960 roku w wieku 24 lat. W zasadzie miała to być dla niej praca dorywcza w czasie, kiedy jej mąż studiował prawo na Uniwersytecie Harvarda. Potem ona miała uzupełniać studia. Stało się jednak tak, że po ośmiu latach kierowała już kilkusetosobowym zespołem w obrębie Massachusetts Institute of Technology (MIT), który zajmował się przygotowaniem oprogramowania dla misji kosmicznych Apollo – to w jego gestii było zarówno tworzenie software’u dla modułu dowodzenia, jak i lądownika księżycowego. Potem podobne prace Hamilton wykonała dla misji pierwszej stacji orbitalnej Skylab wyniesionej na orbitę w 1973 roku.

Williamina Paton Stevens Fleming

Williamina Paton Stevens Fleming

Williamina Fleming

(1857-1911)

Była astronomem i współtwórczynią katalogu gwiazd. W ciągu 9 lat skatalogowała ponad 10 tys. obiektów, spośród których kilkaset samodzielnie odkryła.

Urodziła się w Szkocji, ale w wieku 21 lat przeniosła się do USA. Początki jej kariery naukowej nie były obiecujące: kiedy Fleming była w ciąży, porzucił ją mąż i zmuszona była zatrudnić się jako służąca. Traf chciał, że rozpoczęła pracę u prof. Edwarda Pickeringa, astronoma i dyrektora Obserwatorium Harvarda. Pickering przygotowywał akurat 9-tomowy katalog gwiazd znany pod nazwą „Henry Draper Catalogue” (od nazwiska Henry’ego Drapera, po którym wdowa finansowała jego stworzenie) i był niezadowolony z pomocy swoich asystentów. Oświadczył, że jego służąca na pewno lepiej wykona ich pracę, co okazało się prawdą.

W ciągu 9 lat Williamina Fleming skatalogowała ponad 10 tys. gwiazd, odkryła 59 mgławic, ponad 310 gwiazd zmiennych i 10 nowych. W 1888 odkryła Mgławicę Koński Łeb, a w 1907 opublikowała listę odkrytych przez siebie 222 gwiazd zmiennych.

Jej nazwiskiem nazwano krater Fleming na Księżycu.

Emmy Noether

Emmy Noether

Emmy Noether

(1882-1935)

Albert Einstein uznawał ją za najważniejszą kobietę w historii matematyki i wielokrotnie zwracał się do niej o radę w zakresie swoich badań.

Noether pochodziła z Niemiec, gdzie doktoryzowała się w 1907 roku na Uniwersytecie w Erlangen. W 1933 roku została usunięta z Uniwersytetu w Getyndze z powodu żydowskiego pochodzenia, a następnie wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych.

Znana jest dzięki osiągnięciom w teorii pierścieni i rozwinięciu nowej gałęzi matematyki – algebry abstrakcyjnej. Jest autorką ważnego fizycznego twierdzenia Noether, które dotyczy związku zasad zachowania z odpowiednimi symetriami ciągłymi. Wśród jej dokonań jest tzw. pierścień noetherowski oraz twierdzenie Laskera-Noether.

Nie ma więcej wpisów