Piotr Stanisławski
Geniusz, pupil cara, bigamista… Urodzony 183 lata temu Dmitrij Mendelejew był człowiekiem wyjątkowego umysłu i niesamowicie szerokich zainteresowań. Choć zasłynął układem okresowym pierwiastków, był to tylko kawałek życia rosyjskiego uczonego.
Dmitrij Mendelejew – oto 10 rzeczy, których o nim nie wiedziałeś:
1. Urodził się jako ostatni z siedemnaściorga dzieci
2. Słynął z potężnej brody i strzechy włosów, które strzygł raz do roku, przed letnimi upałami
3. Latami pracował nad swoją tablicą i oburzeniem napawał go mit głoszący, że zobaczył ją nagle we śnie
4. Był bigamistą. Zgodnie z obowiązującym prawem nie mógł zawrzeć małżeństwa wcześniej jak 7 lat po rozwodzie. Przekupił jednak popa i ślub dostał.
5. Ówczesne władze bardzo go ceniły. Tak bardzo, że darowano mu bigamię. Gdy rosyjski arystokrata zwrócił się do cara po zgodę na wcześniejszy ślub i powołał się na przypadek Mendelejewa, car odpowiedział: „To prawda, że Mendelejew ma dwie żony, ale przecież mam tylko jednego Mendelejewa.”
6. Palił mnóstwo papierosów, a obok jego biurka zawsze stało wiadro z wodą, w którym topił niedopałki.
7. Wstawał późno, koło południa i pracował do 3-4 w nocy.
8. Zajmował się m.in. przepisami dotyczącymi składu wódki. Nieprawdą jest jednak, że to on ustalił, iż gorzałka ma mieć 40% alkoholu – to prawo ustanowiono, gdy Mendelejew miał 9 lat.
9. Utracił na starość wzrok, jednak odzyskał go w 1903 roku po operacji katarakty.
10. Przewidział dokładne właściwości licznych pierwiastków, w tym polonu odkrytego jeszcze za jego życia przez państwa Curie.
Swoją tablicę Dimitrij Mendelejew zestawił szeregując pierwiastki według liczb atomowych. Układ został nazwany “okresowym” ze względu na to, że właściwości pierwiastków powtarzają się okresowo, tworząc grupy. Wynika to z faktu, że liczba atomowa pierwiastka oznacza nie tylko liczbę protonów w jądrze, ale też elektronów znajdujących się w stanie obojętnym. A to bezpośrednio determinuje własności chemiczne danego pierwiastka. Właśnie odnalezienie tych prawidłowości stanowiło o wadze odkrycia, jakiego dokonał Dimitrij Mendelejew. Dzięki temu można przewidywać własności pierwiastków, które nie zostały jeszcze odkryte – Dimitrij Mendelejew wyznaczył w ten sposób cechy skandu, galu i germanu. Zasada działa nadal – w 2015 roku potwierdzono istnienie kolejnych pierwiastków, które przewidziane były w tablicy Mendelejewa.
Obecny wygląd układu okresowego to efekt podziału na okresy i grupy dokonanego przez Nielsa Bohra.
A tak wyglądała tablica pierwiastków, którą Dimitrij Mendelejew publikował w 1871 roku:
Tak wyglądała tablica pierwiastków, która Dimitrij Mendelejew publikował w 1871 roku