Dziury w tablicy Mendelejewa załatane

Ten stół piknikowy z układem okresowym pierwiastków zbudowali w 2003 roku Nazila Alimohammadi i Anna Clark, studenci Wake Forest University. Fot. Wake Forest University

Tablica Mendelejewa, czyli – trzymając się poprawnej naukowej nazwy – układ okresowy pierwiastków, ma załatane dziury. Siódmy rządek (ok, wiemy, wiemy – okres) został uzupełniony i w całości oficjalnie zatwierdzony.

Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej (ang. Union of Pure and Applied Chemistry, w skrócie IUPAC – o niej kilka słów niżej) stwierdziła, że koniec debat, a dowody są wystarczające i wpisała do tabeli na stałe cztery pierwiastki, o których istnieniu wiemy od kilku bądź kilkunastu lat. Chodzi o pierwiastki o liczbie atomowej 113,115,117 oraz 118.

Pełny układ okresowy pierwiastków. Źródło: Wikimedia

Pierwiastki nie występują w naturze – są syntetycznymi elementami stworzonymi w wyniku prac badawczych lub eksperymentów laboratoryjnych. Jedno badanie nie wystarczy, by świat chemii zatwierdził nowy pierwiastek. Ale – dla przykładu – istnienie 113, czyli ununtrium (Uut), udowodnione zostało minimum czterokrotnie. Ten pierwiastek ma już zatwierdzoną nazwę. W przypadku 115, 117 i 118 możemy mówić o nazwach tymczasowych – kolejno ununpentium (Uup), ununseptium (Uus)i ununoctium (Uuo), czekają jeszcze na zatwierdzenie, ale istnieje duża szansa, że będą znane pod wymienionymi tu nazwami. Jan Reedjink, szef IUPAC, przypomniał przy okazji, że pierwiastki mogą być nazwane na część miejsca, miasta, kraju czy wręcz naukowca, który je odkrył. Nazwy mogą też nawiązywać do mitologii lub tradycji.

Na razie za wcześnie jest, by stwierdzić, do czego ununtrium, ununpentium, ununseptium oraz ununoctium mogą się przydać. Są transuranowcami, są radioaktywne, ale naukowcy są jeszcze daleko od znalezienia ich właściwości.

Wracając do IUPAC –  to międzynarodowa organizacja z siedzibą w Zurychu powstała przed 96 laty. Robi masę pożytecznych rzeczy, bo poprzez m.in. standaryzację symboliki, nazewnictwa ułatwia nam wszystkim życie. Dzięki niej i prowadzonej przez nią ośmiu księgom z zapisami nomenklatury wszyscy na świecie, pisząc o Uup, mają na myśli ten sam pierwiastek, choć jego ostateczną nazwę IUPAC dopiero zatwierdzi.

Czego u nas szukaliście?

• tablica mendelejewa
• tablica mendelejewa 2017