Jak trenować mózg – naukowe podejście zamiast gadki coacha

Kilka liczb do zapamiętania, utrwalenie schematu resuscytacji, 10 pompek, dotarcie do pracy inną drogą niż zazwyczaj, geometryczna zagadka logiczna – ludzki mózg trenuje, podejmując nowe wyzwania i przełamując schematy. Sprytne zadania, zebrane przez neurolożkę Kaję Nordengen na każdy dzień w roku, to świetny sposób na to, by usprawnić działanie najważniejszego z naszych narządów, a zarazem mieć z tego trochę uciechy.

Uwaga, na dole strony znajdziecie informację o zniżce na tę książkę!

Na początku zaznaczam: książka „Mózg jak brzytwa” nie jest jeszcze jednym „cudownym” poradnikiem mówiącym o tym, jak w weekend zmienić swoje życie i stać się mistrzem zagadek logicznych albo też znacznie wydajniejszym pracownikiem korporacji. Nie o to tutaj chodzi.

Ten podręcznik czy też zeszyt ćwiczeń to raczej inspiracja do tego, by zacząć stawiać swojemu mózgowi wyzwania inne niż te, które na co dzień podejmuje. Chociażby spróbować umyć zęby drugą ręką albo pojechać w nieznany zakątek miasta bez GPS. Inspiracja dość lekka i czasem zabawna – niech Was jednak nie zmyli mało zobowiązujący ton tej książki, bo ma ona jak najbardziej solidne podstawy naukowe.

Jej autorką jest norweska neurolożka Kaja Nordengen z Uniwersytetu w Oslo, specjalizująca się w badaniach poświęconych mózgowi i jego działaniu. Na polskim rynku od jakiegoś czasu dostępne są jej dwie poprzednie książki na ten temat – „Mózg rządzi” i „Mózg ćwiczy” – które stały się bestsellerami. Nordengen nie obiecuje nam gruszek na wierzbie, sugerując, że dzięki skorzystaniu z sugerowanych przez nią ćwiczeń staniemy się mistrzami testów na inteligencję czy też z całą pewnością unikniemy chorób neurodegeneracyjnych. Zadania z tej książki zapewne nam w tym pomogą, choć ich celem jest raczej codzienny „fitness” mózgu niż efekty tak chętnie obiecywane przez wielu internetowych coachów.

Zagadka Einsteina

Za zadania z zeszytu „Mózg jak brzytwa” zabrałam się dopiero z początkiem trzeciego tygodnia stycznia i od razu zaatakowała mnie tzw. zagadka Einsteina. Wcześniej podglądałam Piotrka robiącego niezbyt trudne ćwiczenia fizyczne i zręcznościowe, zlecone w tej książce, więc i tego spodziewałam się dla siebie. Tymczasem ja musiałam się naprawdę nieźle napocić, żeby rozwiązać zagadkę logiczną, która polega na wyłuskiwaniu informacji z – wydawałoby się – mocno niepełnego zestawu danych.

Przyznam się, że nie znałam wcześniej tego zadania i pomyślałam, że jeśli inne zlecenia z tej książki są równie trudne, to chyba nie jest ze mną najlepiej, skoro nad jednym ślęczę tak długo… Napociwszy się nieźle i zabazgrawszy dwie strony papieru, w końcu znalazłam prawidłową odpowiedź. Dopiero później zajrzałam do Wikipedii, gdzie przeczytałam potężny wpis poświęcony zagadce Einsteina i algorytmom umożliwiającym jej rozwiązanie (!).

Nazwa wywodzi się stąd, że Einstein miał rzekomo stwierdzić, iż zagadkę tę jest w stanie rozwiązać zaledwie 2 proc. populacji świata. Od razu poprawiła mi się samoocena! Trochę szkoda, że to informacja należąca do legend miejskich, jak większość anegdotek o Einsteinie czy przypisywanych mu motywacyjnych cytatów. Zagadka ta bywa też nazywana „zagadką rybki”, ponieważ pytanie brzmi: „kto hoduje rybki?”. Oczywiście nie zdradzę Wam rozwiązania, bo powinniście wykombinować je sami. Jeśli to zamierzacie, to w żadnym wypadku nie zaglądajcie do Wikipedii, która podaje gotowe wytłumaczenie.

Dlatego mózg potrzebuje nowych wyzwań?

Praca nad rozwiązaniem tej zagadki dała mi ogromnie dużo satysfakcji, ale to niejedyny bonus.

Nie zawsze idąc po linii najmniejszego oporu, lecz szukając rozwiązań, które nie są naszą najmocniejszą stroną (a chcielibyśmy, żeby były), uczymy się. A ucząc się, nie tylko używamy utrwalonych sieci neuronowych w mózgu, lecz także przy okazji stymulujemy tworzenie się nowych połączeń, dzięki temu, że komórki nerwowe jeszcze bardziej się rozgałęziają. Tym samym nasz mózg staje się silniejszy

– pisze Kaja Nordingen we wstępie do książki „Mózg jak brzytwa”.

Mechanizm ten opisują m.in. badania prowadzone na modelu zwierzęcym przez naukowców z Massachusetts Institute of Technology (MIT) oraz badania prowadzone z udziałem ludzi m.in. na uniwersytetach w Lozannie i Tel Avivie. Oczywiście, jak każdy proces fizjologiczny, również i uczenie się przebiega w mózgu w sposób dość skomplikowany i obejmuje więcej mechanizmów komórkowych niż tylko same zmiany w synapsach. Na wytworzenie spójnej pamięci, będącej esencją uczenia się, składają się emocje, obrazy, dźwięki, zapachy, sekwencje zdarzeń i inne zapisane doświadczenia. Te aktywności czy bodźce zmysłowe angażują wiele różnych obszarów mózgu, ale – jak pokazały skany mózgu m.in. profesjonalnych muzyków wykonane za pomocą rezonansu magnetycznego (MRI) – procesy uczenia się prowadzą do zmian przede wszystkim w obrębie określonej, najbardziej zaangażowanej struktury mózgu, jak kora słuchowa u zawodowych muzyków.

Aby więc zaangażować cały mózg, warto wykonywać codzienne, mocno zróżnicowane zadania – zaczerpnięte z tak odległych dziedzin jak zagadki logiczne, przysiady czy rozmowa z nieznajomą osobą na ulicy. Dzięki temu stymulujemy mózg do wysiłku skutkującego gęstszą i sprawniejszą siecią połączeń nerwowych. Temu właśnie służą ćwiczenia na każdy dzień w roku, zgromadzone przez Kaję Nordengen w opisywanej książce.

Co istotne, naukowcy podkreślają, że aby trening mózgu był skuteczny, konieczne jest ograniczenie stresu poprzez zdrowy tryb życia, a więc zrównoważoną dietę, wystarczającą ilość snu i aktywność fizyczną oraz – o czym zdarza nam się zapominać – spotkania towarzyskie. Tak, one również pomagają utrzymać mózg w dobrej kondycji!

Którym czytelnikom zdecydowanie poleciłabym tę książkę? Osobom dorosłym, w tym starszym, które chcą dłużej zachować sprawną pamięć i zdolności uczenia się. Moim zdaniem „Mózg jak brzytwa” to również tytuł dla nastolatków, którym codzienne ćwiczenia pomogą wyrobić dobre, zdrowe nawyki – miejmy nadzieję, że na całe życie!

Jeśli zdecydujecie się kupić tę książkę, to do 24 stycznia 2022 roku możecie skorzystać z aż 50-procentowej zniżki w e-księgarni Wydawnictwa Marginesy na hasło „MÓZG”. Promocją objęte są również dwie pozostałe książki Kai Nordengen: „Mózg rządzi” i „Mózg ćwiczy”.

Tytuł: Mózg jak brzytwa. Roczny plan treningowy

Autorka: Kaja Nordengen

Wydawnictwo: Marginesy