captcha image

A password will be e-mailed to you.
Fot. Crazy Nauka

Czy potrafilibyście w 20 krótkich zdaniach wytłumaczyć, co to jest fizyka kwantowa? Albo teoria względności? Chemia organiczna?.. Umie to Chris Ferrie, autor genialnie prostych książek dla dzieci. Jeśli wciąż macie wątpliwości, co to są kwanty albo dlaczego właściwie ta czasoprzestrzeń się zagina, to sięgnijcie po nie, kiedy dzieci nie widzą ?

„Jeśli nie umiesz czegoś wyjaśnić sześciolatkowi, to tak naprawdę tego nie rozumiesz” – ten aforyzm chętnie przypisuje się Albertowi Einsteinowi (jak wiele innych „motywacyjnych” cytatów) albo Richardowi Feynmanowi. Bez względu na to, który z tych genialnych fizyków je wypowiedział (i czy faktycznie zrobił to jeden z nich), to wyjaśnienie niektórych pojęć naukowych nie tylko sześciolatkowi, ale nawet 12-latkowi wydaje się graniczyć z niemożliwością.

Fizyka kwantowa? U mnie w szkole nauczano wyłącznie fizyki klasycznej, nikt nie zająknął się nawet o takich „nowinkach” jak liczące wówczas blisko sto lat mechanika kwantowa czy teoria względności. OK, chodziłam do szkoły jakieś milion lat temu, a czasy się zmieniły i teraz dziedziny te są częścią szkolnego programu. Ale czy są zrozumiałe? Gdybym dowolną osobę z porządnym wykształceniem spoza nauk ścisłych znienacka zapytała na ulicy o to, czym jest kwant, to czy cokolwiek by mi odpowiedziała? Z chemią organiczną jest nieco lepiej, bo tej przynajmniej naucza się już od dawna. Tym niemniej wciąż pamiętam, że nagłe zanurzenie w świecie związków chemicznych nie należało do najłatwiejszych.

Czy dałoby się sprawić, żeby te tematy były nie tylko zrozumiałe, ale także – kiedy bralibyśmy je w szkole na warsztat – okazywałyby się od dawna znajome? Owszem, da się to zrobić – i to właśnie czyni seria książek Chrisa Ferrie. Ferrie to kanadyjski fizyk, matematyk i popularyzator nauki, obecnie zatrudniony jako wykładowca w Centrum Inżynierskich Systemów Kwantowych w University of Technology Sydney w Australii. Zainicjował dłuuugą serię książek popularnonaukowych dla dzieci pt. „Baby University”, co w polskim przekładzie dało „Uniwersytet Malucha”. Pierwsze trzy tytuły z tej serii – „Teoria względności”, „Fizyka kwantowa” i „Chemia organiczna” – właśnie ukazały się w polskim przekładzie. Kolejne trzy – o astronomii, fizyce jądrowej i technologii kosmicznej – czekają na publikację. Współautorką książki o chemii organicznej jest biochemiczka Cara Florance, a duet ten stworzył w ramach tej samej serii również książki o biologii, fizyce jądrowej i ewolucji.  

Rozkładówka “Fizyki kwantowej”

A teraz łyżka dziegciu, bo „maluch” jest jednym z moich nieulubionych słów. Co gorsza, za infantylne uważają je również dzieci, co może stanowić element zniechęcający do lektury tych książek. A byłaby to ogromna strata! Bo kiedy jednak pominiemy ten szczegół wynikający z konieczności przetłumaczenia tytułu oryginalnej serii „Baby University”, to okaże się, że trzymamy w rękach prawdziwy skarb – książkę zrozumiałą dla dzieci, ale i wartościową dla ich rodziców, spośród których wielu zapomniało już podstaw chemii organicznej czy teorii względności.

Problematyczna może być konwencja książek wydawanych na tekturze, które – jak wiadomo – skierowane są do bardzo małych dzieci (0-5 lat). My testowaliśmy trzy dopiero co wydane tytuły na naszym 9-latku Adamie, który okazał się właściwym odbiorcą tych treści. Stwierdził, że świetnie zrozumiał, o co chodzi w każdej z książek i że chciałby przeczytać ich więcej (!). Chemia organiczna była prawdziwym wyzwaniem ze względu na przeskok z piłkowych modeli cząsteczek chemicznych do zapisu strukturalnego wzorów, to jednak nie był duży problem. Okazało się nim coś zupełnie innego – jako poważnie traktujący się 9-latek Adam narzekał, że książeczki wyglądają jak wydania dla, nomen omen, maluchów. A więc treść dla dziecka wczesnoszkolnego, a forma dla przedszkolaka. Co z tym począć?

Rozwiązanie podpowiada sam autor, ojciec czworga, który uważa, że żadne dziecko nie jest zbyt małe, aby wprowadzić je w cudowny świat nauki. Można więc kupić te książeczki przedszkolakowi i poprzez wspólne czytanie próbować wdrażać go w świat kwantów i zagiętej przestrzeni. Jeśli nie zrozumie – nie szkodzi, książki poczekają, aż dziecko do nich dojrzeje. Natomiast jeśli nasze dzieci są już w wieku szkolnym, to nic straconego – można zastosować wybieg i kupić te książki „dla siebie”, a tak naprawdę do wspólnego czytania. Sądzę, że warto to zrobić, bo dzięki temu młodym ludziom w przyszłości łatwiej będzie zrozumieć całe mnóstwo zagadnień, z którymi my borykaliśmy się w szkole i w życiu. Ile bym dała za takie podpowiedzi w czasach, kiedy sama byłam dzieckiem!

„Chemia organiczna dla maluchów”, „Fizyka kwantowa dla maluchów”, „Teoria względności dla maluchów”

Autorzy: Chris Ferrie, Cara Florance

Wydawca: Media Rodzina

Nie ma więcej wpisów