captcha image

A password will be e-mailed to you.

 

Rosetta, Philae i kometa Czuriumow -Gierasymienko. Fot. ESA/ATG medialab; Comet image: ESA/Rosetta/Navcam

Rosetta, Philae i kometa Czuriumow -Gierasymienko. Fot. ESA/ATG medialab; Comet image: ESA/Rosetta/Navcam

 

Philae, próbnik misji Rosetta szczęśliwie wylądował na komecie Czuriumow-Gierasimienko. Co trzeba wiedzieć o tej wyjątkowej misji?

[AKTUALIZACJA 17:04]

PHILAE SZCZĘŚLIWIE WYLĄDOWAŁ

[AKTUALIZACJA 16:39]

Philae może wylądować w każdej chwili – czekamy na sygnał.

[AKTUALIZACJA 15:55]

Zdjęcie Philae oddalającego się od Rosetty…

Philae oddala się od Rosetty. Fot. ESA

Philae oddala się od Rosetty. Fot. ESA

… i Rosetty – zrobione przez odlatującego Philae.

Rosetta widziana z oddalającego się Philae. Fot. ESA

Rosetta widziana z oddalającego się Philae. Fot. ESA

[AKTUALIZACJA 15:30]

Na miejscu w ESOC są zwycięzcy konkursu “Wake Up Rosetta”. Wśród nich – Józek Dobrowolski (z tyłu, w jasnej koszuli). Ależ mu zazdrościmy!

Józek Dobrowolski i pozostali laureaci konkursu "Wake Up Rosetta". Fot. ESA/C.Carreau

Józek Dobrowolski i pozostali laureaci konkursu “Wake Up Rosetta”. Fot. ESA/C.Carreau

 

[AKTUALIZACJA 10:03]

Lądownik Philae odłączył się od sondy Rosetta. Wygląda na to, że nie działa gazowy system, który w chwili lądowania ma docisnąć Philae do powierzchni. Jeśli nie uruchomi się, sonda będzie musiała polegać tylko na harpunach wbijających się w grunt.

MUPUS potwierdził swoje działanie.

Manewr odejścia Rosetty powoduje, że do 11:58 nie ma kontaktu z Philae.

 

Film “Ambition” Tomka Bagińskiego – ile jest w nim faktów naukowych o misji Rosetta, a ile fikcji? Rozmawiamy o tym z twórcami filmu

Misja krok po kroku.

Rosetta wystartowała 2 marca 2004 roku. Start miał się odbyć 12 stycznia 2003 roku, ale podczas poprzedniej misji awarii uległa rakieta Ariane 5 i wszystko trzeba było przesunąć. Początkowo planowano lot do komety 46P/Wirtanen, ale opóźnienie sprawiło, że cel trzeba było zmienić.

Wybrano krótkookresową kometę 67P/Czuriumow-Gierasimienko, która odwiedza Słońce co około 6,5 roku.

By dolecieć do komety, Rosetta musiała się odpowiednio rozpędzić i osiągnąć orbitę wychodzącą poza orbitę Marsa. W tym celu zastosowano cztery asysty grawitacyjne zwane bardziej obrazowo procami grawitacyjnymi. To bardzo bliskie (w skali kosmicznej) przeloty w pobliżu planet, które pozwalają wykorzystać grawitację do przyspieszenia sondy i nadania jej odpowiedniego kierunku. Taki zabieg wymaga bardzo dokładnego planowania trasy lotu.

Rosetta kolejno mijała:

  • Ziemię 4 marca 2005 roku
  • Marsa 25 lutego 2007 roku
  • Ziemię 13 listopada 2007
  • planetoidę Šteins 5 września 2008 roku
  • Ziemię 13 listopada 2009 roku
  • planetoidę Lutetia 10 lipca 2010 roku

Następnie 8 czerwca 2011 roku została wprowadzona w stan hibernacji, który trwał do 20 stycznia 2014 roku.

Wcześniej Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) zorganizowała akcję „Wake Up Rosetta” i konkurs na najlepszy film towarzyszący przebudzeniu sondy Rosetta, który wygrał Polak, Józek Dobrowolski. W nagrodę został zaproszony do centrum kontroli misji na dzień lądowania Philae.

Od maja do sierpnia tego roku przeprowadzono szereg manewrów, dzięki którym Rosetta zbliżyła się do komety Czuriumow-Gierasimienko, wytraciła prędkość i 6 sierpnia weszła na jej orbitę.

Rozpoczęło się krążenie po orbicie – ponieważ przyciąganie komety jest zbyt słabe, by utrzymać sondę, Rosetta wykorzystuje silniki manewrowe, by pozostawać w pobliżu. W sierpniu rozpoczęło się fotografowanie jądra, a 10 września – przygotowywanie dokładnych map.

Na ich podstawie wybrano miejsce, w którym dziś, 12 listopada ma lądować Philae.

Kolejny etapy misji to towarzyszenie komecie do końca 2015 roku – Rosetta ma obserwować rosnącą aktywność jądra w miarę zbliżania się do Słońca.

Na tym filmie przedstawiono kamienie milowe misji.

 

Co wiemy o komecie 67P/Czuriumow-Gierasimienko?

Została odkryta w 1969 roku przez ukraińskiego astronoma Klima Czurimowa na zdjęciach wykonanych przez Swietłanę Gierasimienko. Należy do komet krótkookresowych, pojawia się w pobliżu Słońca do 6,45 roku. Jej orbita uległa zmianie w 1959 roku w wyniku przelotu w pobliżu Jowisza.

Obserwacje dokonane przez teleskop Hubble’a w 2003 roku sugerowały, że jądro jest regularne, z wybrzuszeniami po obu stronach. Jednak w miarę zbliżania się Rosetty do komety okazywało się, że kształt jądra jest zupełnie inny. Początkowo sądzono, że kometa 67P/Czuriumow-Gierasimienko może być obiektem podwójnym. Bliższe obserwacje pokazały, że jej jądro stanowi jeden obiekt, ale jest nieregularne i można w nim wyróżnić dwie części połączone przewężeniem.

Rekonstrukcja jądra komety 67P dokonana na podstawie obserwacji z teleskopu Hubble'a. fot.  NASA, ESA and Philippe Lamy (Laboratoire d'Astronomie Spatiale)

Rekonstrukcja jądra komety 67P dokonana na podstawie obserwacji z teleskopu Hubble’a. fot. NASA, ESA and Philippe Lamy (Laboratoire d’Astronomie Spatiale)

14 lipca sonda przesłała zdjęcia wykonane z odległości około 12 ooo km, które pokazywały obracające się jądro. Wyraźnie widać kształt, który zaczęto nazywać gumową kaczką.

Animacja obracającego się jądra widzianego z odległości 12 tys. km. Fot. ESA/Rosetta/MPS for OSIRIS Team MPS/UPD/LAM/IAA/SSO/INTA/UPM/DASP/IDA

Animacja obracającego się jądra widzianego z odległości 12 tys. km. Fot. ESA/Rosetta/MPS for OSIRIS Team MPS/UPD/LAM/IAA/SSO/INTA/UPM/DASP/IDA

Wymiary jądra określa się podając rozmiar dla dużej i małej części:

Wymiary jądra komety 67P

Wymiary jądra komety 67P

Tak wyglądałaby kometa 67P/Czuriumow-Gierasimienko gdyby umieścić ją nad Londynem:

Porównanie rozmiarów komety i Londynu. Rys. kometa: ESA/Rosetta/Navcam; mapa ©2014 Google, Bluesky

Porównanie rozmiarów komety i Londynu. Rys. kometa: ESA/Rosetta/Navcam; mapa ©2014 Google, Bluesky

Kometa obraca się w czasie 12,4 godziny, temperatura jej powierzchni wynosi obecnie od -68°C do – 43°C.

67P/Czuriumow-Gierasimienko znajdzie się najbliżej Słońca w sierpniu 2015 roku, nie będzie jednak widoczna z Ziemi gołym okiem ani przez amatorskie teleskopy.

Magnetometr sony Rosetta wychwycił ciekawe oscylacje pola magnetycznego komety. Przetworzono je zwiększając częstotliwość drgań tak, by można je było przedstawić w postaci dźwięku. Tak brzmi magnetyczna pieśń Rosetty:

Dziś kometa znajduje się w odległości około 475 719 000 km od Ziemi, światło i sygnały radiowe potrzebują na przebycie tej odległości 28 minut i 20 sekund.

 

Jakie są cele misji Rosetty?

  • Globalne scharakteryzowanie jądra kometarnego: jego właściwości dynamicznych, składu i morfologii powierzchni.
  • Zbadanie składu chemicznego, mineralogicznego i izotopowego substancji lotnych i stałych na powierzchni jądra.
  • Określenie własności fizycznych i zależności występujących pomiędzy substancjami lotnymi i stałymi jądra.
  • Obserwacja faz rozwoju aktywności kometarnej i procesów zachodzących w warstwie powierzchniowej jądra oraz w wewnętrznej komie (interakcje pomiędzy gazem i pyłem).
  • Globalne scharakteryzowanie mijanych planetoid, w tym określenie ich właściwości dynamicznych, składu i morfologii powierzchni.
    (za Wikipedią)

By zrealizować te cele Rosetta i Philae niosą następujące instrumenty naukowe:

OSIRIS – składa się z dwóch kamer – jedna o szerokim, druga wąskim polu widzenia. To one przekazały obrazy jądra komety, które zadziwiająco przypominają ziemskie góry.

VIRTIS oraz ALICE to spektrometry pracujące odpowiednio w świetle widzialnym i podczerwieni oraz ultrafiolecie. Badają temperaturę i skład jądra, skład gazów i pyłów w komie i ogonie komety.

MIRO jest spektrometrem i radiometrem mikrofalowym, który bada substancje lotne komety – wodę, metanol, amoniak.

ROSINA to dwa spektrometry mas badające atmosferę i jonosferę komety i reakcje w nich zachodzące.

COSIMA przeprowadzi analizę składu cząstek pyłu kometarnego.

MIDAS to mikroskop, który wykona obrazy cząstek pyłu z rozdzielczością 4 nm.

RPC jest zestawem pięciu instrumentów, które zajmą się plazmą wokół komety

GIADA to detektor, który określi własności fizyczne cząstek pyłu wokół komety.

CONSERT zbada wnętrze jądra przy pomocy krótkich impulsów radiowych.

RSI to system komunikacyjny, który przesyłając sygnały na Ziemię pozwoli zmierzyć właściwości fizyczne jądra komety i jej orbitę.

 

Na lądowniku Philae jest jeszcze 10 dodatkowych instrumentów.

ÇIVA zrobi panoramiczne zdjęcia komety i mikroskopowe fotografie próbek pobranych z powierzchni

APXS zbada skład chemiczny powierzchni w miejscu lądowania.

ROLIS będzie fotografował powierzchnię w trakcie opadania lądownika.

COSAC poszuka związków organicznych.

Ptolemy zbada skład izotopowy pierwiastków lekkich na powierzchni.

SESAME przeprowadzi sondowanie akustyczne powierzchni, zbada jej własności elektryczne i przepada pył opadający na kometę.

ROMAP zajmie się plazmą i polem magnetycznym.

CONSERT wraz ze swoją częścią na orbiterze zbada wnętrze jądra przy pomocy krótkich impulsów radiowych.

SD2 wwierci się na 23 cm i pobierze próbki dla przyrządów ÇIVA, COSAC i Ptolemy.

MUPUS określi właściwości mechaniczne i profil temperatury powierzchni komety.

MUPUS został zbudowany w polskim Centrum Badań Kosmicznych. Jego twórcą jest inżynier Jerzy Grygorczuk. Urządzenie składa się z długiego pręta – penetratora mającego wbić się w grunt komety oraz “młotka” czyli części, która odpowiada za wbijanie penetratora. Penetrator ma wewnątrz 16 termometrów, które stworzą profil temperatury powierzchni komety.

Na zdjęciu, które zrobiliśmy w Centrum Badań Kosmicznych widać bliźniaka MUPUSA – działającą wersję, która pozostała na Ziemi.

MUPUS widoczny w całości, umieszczony w ochronnej kapsule. Fot. Crazy Nauka

MUPUS widoczny w całości, umieszczony w ochronnej kapsule. Fot. Crazy Nauka

Zbliżenie pokazuje młotek MUPUS-a i jego harpun, który zagłębi się w gruncie komety.

Młotek i harpun MUPUS-a. Fot. Crazy Nauka

Młotek i harpun MUPUS-a. Fot. Crazy Nauka

 

Jak przebiega lądowanie Philae?

Lądowanie odbywa się 12 listopada. Europejskie Centrum Operacji Kosmicznych (ESOC) w Darmstadt, skąd kieruje się procedurą lądowania o 02:00 w nocy załadowało do Rosetty komendy służące przygotowaniu sondy do procedury lądowania Philae.

Ok 03:35 Philae potwierdził swoją gotowość.

Między 07:35 a 08:35 – ostateczna decyzja GO/NOGO dla lądowania (czyli rozpoczęcie lub zaniechanie procedury)

08:49 – włączanie przyrządów badawczych Philae – pierwszy był MUPUS.

10:03 – odłączenie Philae od Rosetty. Od tej chwili lądownik opada swobodnie ku jądru komety. Nie ma własnych silników sterujących, więc nie można korygować jego lotu.

10:04 – Philae robi pierwsze z pożegnalnych zdjęć Rosetty

11:53 – pierwsze przesłanie sygnału na Ziemię z Philae poprzez Rosettę.

Oto planowane miejsce lądowanie Philae:

Tu wyląduje Philae. Fot.  ESA/Rosetta/MPS for OSIRIS Team MPS/UPD/LAM/IAA/SSO/INTA/UPM/DASP/IDA

Tu wyląduje Philae. Fot. ESA/Rosetta/MPS for OSIRIS Team MPS/UPD/LAM/IAA/SSO/INTA/UPM/DASP/IDA

ok. 17:02 – spodziewany czas lądowania Philae.

ok. 17:30 – spodziewane otrzymanie sygnału potwierdzającego wylądowanie.

ok. 17:07 Wykonanie panoramicznego zdjęcia okolic miejsca lądowania i rozpoczęcie zbierania danych naukowych.

ok. 18:49 Rozpoczęcie pierwszego bloku badań naukowych trwającego 7 godzin. W tym czasie pracę zacznie polski penetrator MUPUS.

Na tej grafice zaznaczono pierwsze 2,5 dnia badań prowadzonych przez Philae. Widać, jakie instrumenty będą aktywne. Grafika powiększa się po kliknięciu.

Plan pracy naukowej Philae. Rys. ESA

Plan pracy naukowej Philae. Rys. ESA

Ten film pokazuje w skrócie proces opadania lądownika, lądowanie i początek badań naukowych Philae. W 2:07 widać wysuwanie się MUPUS-a.

 

Gdzie śledzić lądowanie Philae?

Na Crazy Nauce – zarówno na Facebooku, jak i na tej stronie.

W przekazie na żywo z ESOC.

Na Twitterze:

http://www.twitter.com/ESA_Rosetta
http://www.twitter.com/esaoperations
http://www.twitter.com/philae2014
http://www.twitter.com/esascience

Na blogu misji Rosetta.

Polecamy też:

Film “Ambition” Tomka Bagińskiego – ile jest w nim faktów naukowych o misji Rosetta, a ile fikcji? Rozmawiamy o tym z twórcami filmu

 

 

Czego u nas szukaliście?

Nie ma więcej wpisów