Na starość stajesz się zupełnie innym człowiekiem – całkiem zmienia się osobowość

Fot. Marek Szczepański

Zmiany zewnętrzne widoczne są na pierwszy rzut oka. Ale te wewnętrzne okazują się nie mniej rewolucyjne!

Dawniej to bywałam szalona – mawia niekiedy babcia. A wnuki patrzą wówczas na nią, nie mogąc sobie wyobrazić nie tylko tego „szaleństwa”, ale też tego, że babcia kiedykolwiek była młoda.

I nic dziwnego, bo w młodości – z psychologicznego punktu widzenia – babcia była faktycznie kimś innym. Badania pokazują, że między 14. a 77. rokiem życia osobowość zmienia się w takim stopniu, że trudno jest rozpoznać, że to wciąż ten sam człowiek – oczywiście, jeśli weźmiemy pod uwagę wyłącznie ankiety osobowości.

Do takich wniosków doszli naukowcy z University of Edinburgh, którzy prowadzili badania psychologiczne trwające od 70 lat. Ta historia zaczęła się od zwerbowania w 1947 roku 1208 nastolatków mieszkających w Szkocji. Badacze poprosili wówczas ich nauczycieli o opisanie osobowości nastolatków poprzez wypełnienie kilku ankiet oceniających ich pewność siebie, wytrwałość, stabilność nastrojów, sumienność, oryginalność i chęć dominacji. Na podstawie wyników każdej z cech przypisano określone kryterium opisowe.

Po kilkudziesięciu latach badacze (a właściwie ich następcy) postanowili odszukać ówczesnych nastolatków i sprawdzić, czy się zmienili. Udało im się skontaktować z 635 osobami będącymi już w wieku 76-77 lat, spośród których 174 zgodziło się na ponowne przeprowadzenie testów osobowości.  Tym razem wypełniali je samodzielnie, a niezależnie weryfikowali je członkowie ich rodzin lub przyjaciele. Testy i płynące z nich wnioski opracowane były na tej samej zasadzie co przed 70 laty.

No i okazało się, że wyniki sprzed lat i te najnowsze nie mają ze sobą nic lub prawie nic wspólnego.

To inni ludzie

– Zakładaliśmy, że możemy znaleźć dowody na stabilność osobowości w okresie dłuższym niż 63 lata, jednak żadne korelacje nie potwierdzają tej hipotezy, pozostając w sprzeczności z poprzednimi wynikami – napisali naukowcy w pracy opublikowanej w piśmie „Psychology and Aging”

W ocenie sześciu cech osobowości naukowcy znaleźli jedynie niewielką zależność pomiędzy wynikami dotyczącymi sumienności i stabilności nastrojów w wieku 14 i 77 lat. W ocenie pozostałych cech osobowości nie było żadnych zbieżności.

To zdziwiło badaczy, bo z poprzednich badań wynika to, że ludzie nie zmieniają się radykalnie w okresie od dzieciństwa do dorosłości, a potem od dorosłości do starości. Zdaniem badaczy z University of Edinburgh te zmiany nie zachodzą w niewielkich interwałach czasowych, tylko w naprawdę długich okresach. Nikt nie widzi u swoich bliskich drobnych zmian, które gromadzą się latami, powoli zmieniając naszą osobowość. Dostrzec to można dopiero po długiej rozłące, kiedy spotykamy w zasadzie obcego sobie człowieka.

– Nasze wyniki sugerują, że kiedy różnica dotyczy ponad 60 lat, nie ma już żadnego związku pomiędzy osobowością z przeszłości i tą teraźniejszą – piszą naukowcy.

Te badania oczywiście nie przesądzają o sprawie, bo zostały przeprowadzone na stosunkowo niewielkiej grupie osób. Ponadto wątpliwości budzi zdolność nauczycieli i przyjaciół lub rodziny do oceny osobowości bliskich im osób. Ty niemniej wyniki wydają mi się bardzo interesujące.