Najwięksi twardziele żyją na lodowcach

Grenlandia. Fot. Krzysztof Zawierucha

Wydawałoby się, że lodowce to akurat jedno z ostatnich miejsc, w których może kwitnąć życie. Tymczasem setki gatunków zwierząt, owadów, glonów czy bakterii uznały, że to fantastyczne środowisko. Wśród nich są niesporczaki, mikroskopijni twardziele, którzy potrafią przetrwać nawet regularne zamarzanie.

Lodowce i wieczny śnieg pokrywają blisko 10 proc. powierzchni Ziemi, stanowią też magazyn ponad 70 proc. słodkiej wody. A wiemy o nich w zasadzie tyle co nic.

– Trzeba się śpieszyć z ich badaniem, bo do końca tego stulecia stopnieje wiele spośród dzisiejszych lodowców. Dlatego właśnie to środowisko, a konkretnie bezkręgowce w regionach polarnych, wybrałem jako temat moich badań. Prowadziłem je na Spitsbergenie, Grenlandii, Kaukazie, w Alpach, a teraz wybieram się w tym celu na Alaskę – powiedział Crazy Nauce Krzysztof Zawierucha, doktorant na Wydziale Biologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jest on również finalistą tegorocznego konkursu FameLab, skierowanego do naukowców-krasomówców.

Krzysztof Zawierucha

I rzeczywiście, Krzysztof świetnie opowiada o swojej pasji, o czym możecie przekonać się w naszej dzisiejszej radiowej audycji „Homo Science”, której Krzysztof Zawierucha jest gościem. Termin: sobota 12 marca, kilka minut po godz. 21. Potem nagranie będzie dostępne na stronie radia TOK FM.

Na próbkę obejrzyjcie zrobiony przez Krzysztofa Zawieruchę film o życiu tętniącym na lodowcach:

Obejrzyjcie też galerię zdjęć zrobionych przez Krzysztofa na lodowcach Grenlandii, Gruzji i Alasce (poniżej).

Ulubionym przedmiotem badań Krzysztofa są niesporczaki, po angielsku nazywane „water bears”, czyli wodne misie. Faktycznie wyglądają jak misie Haribo, ale mikroskopijnych rozmiarów i wyposażone w długaśne pazury. Osiągają 0,05-1,2 mm długości. Te parametry czynią z nich istne giganty i superdrapieżniki niewielkich oczek wodnych, zwanych kriokonitami, wytapianych przez słońce w lodzie podczas lata. Niesporczaki odgrywają w mikroświecie taką rolę jak niedźwiedzie polarne w świecie makro. Nie wyglądają na to, prawda?

A mają naprawdę niezwykłe cechy. Około 1200 gatunków tych zwierząt zamieszkuje różne środowiska, głównie wodne lub wilgotne. I wiadomo, że są najbardziej odpornymi na warunki zewnętrzne ze znanych nam stworzeń. Niesporczaki żyjące na lodowcach są w stanie przetrwać naprzemienne zamarzanie i rozmarzanie, następujące po sobie w ciągu dnia i nocy. Na zimę zapadają w stan anabiozy, oznaczającej krańcowe obniżenie aktywności życiowej, co pozwala im przetrwać długotrwałe zamarzanie. Japońscy naukowcy niedawno rozmnożyli niesporczaki, które przez 30 lat tkwiły w lodzie.

A na tym nie koniec. Doświadczenia pokazały, że niektóre gatunki niesporczaków potrafią przetrwać podróż kosmiczną. W stanie anabiozy mogą przetrwać w temperaturach od prawie zera absolutnego do ponad 150°C. Mogą też znieść 1000 razy silniejsze promieniowanie jonizujące niż jakiekolwiek inne zwierzę. Wytrzymały ciśnienie 6000 atmosfer (niemal sześciokrotnie wyższe niż na dnie Rowu Mariańskiego). Potrafią też przetrwać 20 lat w stanie zasuszonym.

Więcej o niesporczakach i bogatym życiu na powierzchni lodowców możecie usłyszeć w naszej radiowej rozmowie z Krzysztofem Zawieruchą w audycji „Homo Science”. Nagranie jest dostępne na stronie radia TOK FM.