Pij mleko! Będziesz…

No właśnie – zdrowy czy chory?

Ten tekst to odpowiedź na pytanie zadane nam (dawno temu – przepraszamy) przez Alę Banaś. Problem – czy picie mleka przez dorosłych pomaga czy szkodzi?

Ludzie rodzą się ze zdolnością trawienia laktozy – cukru zawartego w mleku ssaków. Odpowiada za to enzym laktaza, który rozkłada laktozę za cukry proste, które mogą być wchłonięte w jelicie. Stopniowo produkcja laktazy spada, a wraz z nią zdolność trawienia laktozy. U osób, które niemal nie wytwarzają laktazy spożycie słodkiego mleka może powodować wodnistą biegunkę, wzdęcia i kurczowe bóle brzucha.

Nie jest jednak tak, że dzieci laktozę trawią, a dorośli nie. Taki obraz był prawdziwy około 10 tysięcy lat temu, zanim ludzie rozpoczęli hodowlę bydła. W tamtych czasach w ciągu 4 pierwszych lat życia człowieka produkcja laktazy spadała o 90 procent. Jednak w momencie gdy w kulturach rolniczych mleko stało się powszechnie dostępnym produktem, w populacji ludzkiej lepiej zaczęli sobie radzić mutanci, którzy w wieku dorosłym nadal trawili mleko. Dlaczego? Dlatego, że mleko dostępne przez cały rok stało się doskonałym źródłem białka, cukru i tłuszczu. Dodatkowo wysoka zawartość wapnia była szczególnie ważna dla ludzi mieszkających na północy, gdzie niedobór słońca upośledzał produkcję witaminy D mającej duże znaczenie dla prawidłowej budowy kości.

Od czasu pojawienia się tej mutacji minęło zaledwie około 400 pokoleń – w skali ewolucyjnej bardzo niewiele. Zmiany są jednak ogromne. Zależnie do tego, gdzie udamawiano bydło i w jakim stopniu spożywanie mleka zwiększało szanse ewolucyjne zdolność trawienia laktozy zmienia się. W Chinach nietolerancja sięga 95%, na Dalekim Wschodzie nawet 100%. Z kolei w Europie średnio jest to zaledwie 10%, ale i tu różnice są bardzo duże. Laktozę trawi 97,7% Basków, 98% Szwedów, 94% Duńczyków i zaledwie 62% Greków. W Polsce laktazę wytwarza i bezpiecznie pić mleko może 75-80% dorosłych. Mapę częstości występowania nietolerancji laktozy dobrze pokazuje ta mapa: http://bit.ly/10vh8zQ

Podsumowując – to czy mleko jest dla ciebie zdrowe czy nie zależy od twoich genów i pochodzenia. Z pewnością jednak można przyjąć, że jeżeli nie cierpisz na nietolerancję laktozy, to spożywanie mleka jest dla ciebie bezpieczne i zdrowe.
Celowo nie piszemy tu o bzdurach w rodzaju „mleko i jogurt wychładzają”. Te wywodzące się z tzw. „diety pięciu przemian” opowieści nie mają żadnego uzasadnienia naukowego.