Polscy naukowcy odkryli najstarsze ślady zapalenia stawów

Pistosaurus longaevus podczas polowania. Autor: Tomasz Szczygielski

Chorowało na nie zwierzę żyjące aż 240 milionów lat temu!

Naukowcy odkryli ślady być może najstarszej w dziejach infekcji bakteryjnej. Jest to zasługą polsko-amerykańskiego zespołu pod kierunkiem Dawida Surmika z Parku Nauki i Ewolucji Człowieka w Krasiejowie, który przekazał nam taką informację na ten temat:

“Paleopatologia jest nauką studiującą schorzenia i urazy, które dotykały prehistorycznych zwierząt. Termin ten jest również często stosowany przez antropologów i archeologów do opisu schorzeń rozpoznanych w historycznych szczątkach ludzkich. Jednakże drobnoustroje chorobotwórcze są znacznie starsze niż sama ludzkość. Bakterie były pierwszymi formami życia, które skolonizowały Ziemię ponad trzy miliardy lat temu i do dziś są bardzo powszechne we wszystkich środowiskach, stanowiąc ważny czynnik utrzymujący ekosystemy w równowadze. Nie jest jednak jasne, jak dawno temu drobnoustroje uzyskały zdolność wnikania do organizmów żywych i wywoływania u nich zmian chorobowych (wirulencja), ani też w jaki sposób w ciągu setek milionów lat kształtowały się owe zależności pomiędzy chorobotwórczymi drobnoustrojami a ich nosicielami.

Więcej światła na tę kwestię rzucają interdyscyplinarne badania polsko-amerykańskiego zespołu pod kierunkiem Dawida Surmika z Parku Nauki i Ewolucji Człowieka w Krasiejowie. Przedmiotem badań zespołu były kości gada morskiego Pistosaurus longaevus ze środkowego triasu, a zatem pierwszego okresu ery mezozoicznej, sprzed około 240 milionów lat. Przebadane szczątki pochodzą z kilku stanowisk w Polsce i Niemczech. W badanym materiale trzy kości udowe nosiły wyraźne ślady septycznego (powodowanego przez infekcję) zapalenia stawów, stanowiąc dotychczas najstarszy na świecie dowód rozwiniętej infekcji bakteryjnej.

Pistozaury, podobnie jak inne morskie gady mezozoiku, doświadczały efektów działania choroby dekompresyjnej, objawiającej się tzw. awaskularną martwicą kości, spowodowaną zatrzymaniem dopływu krwi przez wytrącające się w niej podczas nagłego wynurzania pęcherzyki gazu (głównie azotu) i – w konsekwencji – obumieraniem tkanki kostnej. Ten typ martwicy kości nazywany także martwicą jałową (aseptyczną). W badanym materiale naukowcy znaleźli również martwicę septyczną kości.

Zmiany patologiczne utrwalone na trzech kościach udowych z kilku różnych stanowisk z Polski i Niemiec (w tym z historycznego odsłonięcia w Rybnej, dzielnicy Tarnowskich Gór) sugerują, że pistozaury były zwierzętami bardzo podatnymi na infekcje stawowe. Być może powszechność patologicznych zmian kości związanych z chorobą dekompresyjną zwiększała podatność tych zwierząt na zakażenia.

W skład zespołu badawczego weszli dr Mateusz Dulski z Instytutu Nauk o Materiałach Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, dr Katarzyna Janiszewska z Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie oraz dr Bruce M. Rothschild, światowej sławy specjalista w dziedzinie osteopatologii z Carnegie Museum w Pittsburghu (Pensylwania, USA).”

Publikacja naukowa:

Surmik D, Rothschild BM, Dulski M, Janiszewska K, 2017. Two types of bone necrosis in the Middle Triassic Pistosaurus longaevus bones: the results of integrated studies. R. Soc. open sci. 4: 170204. http://dx.doi.org/10.1098/rsos.170204