Rozpoczęło się poszukiwanie leku na starość

Rozpoczęło się poszukiwanie leku na starość? fot. Asylum Entertainment)

Czy można leczyć starość? Przez wiele lat to pytanie nie było traktowane zbyt poważnie. Starość to nie choroba. Starość to naturalne zużywanie się organizmu – trzeba ją znosić z godnością i tyle. Jednak sprawa nie jest taka prosta. Badanie stulatków, którzy dożyli tego wieku w dobrej kondycji pokazało, że większość z nich wcale nie prowadziła zdrowego trybu życia. Dane zebrane przez Nira Barzilaia z Albert Einstein College of Medicine pokazały, że mit „dawnych dobrych czasów” to bzdura. 50% badanych jest otyłych, tyle samo nie uprawia żadnego sportu. 60% mężczyzn i 30% kobiet pali lub paliło przez długi czas papierosy. Mimo tego mając sto lat zachowują zdrowie, którego pozazdrościłby im niejeden 70-latek. Barzilai doszedł do wniosku, że muszą istnieć genetyczne uwarunkowania, które dają tym ludziom ochronę przed niebezpiecznymi czynnikami środowiska.

Dalsze badania pozwoliły zidentyfikować tak zwane geny długowieczności, które są wspólne dla większości zdrowych stulatków. Należą do nich m.in. geny odpowiedzialne za przetwarzanie cholesterolu (CETP i APOC3), metabolizm (ADIPOQ i TSHR) oraz działanie hormonu wzrostu (IGF1R). Wersje tych genów odkryte u badanych osób wydają się je chronić przed wieloma chorobami związanymi ze starzeniem się: nowotworami, cukrzycą typu 2, chorobami układu krążenia i neurodegeneracyjnymi.

Na razie nasze umiejętności zmieniania genów u ludzi nie pozwalają na skuteczne wprowadzanie modyfikacji, które dałyby wszystkim długowieczność. Ale identyfikując zmiany, jakie owe geny wprowadzają w organizmie możemy starać się opracowywać leki, dające w organizmie efekty zbliżone do tego, co dzieje się u posiadaczy „genów długowieczności”. Jednym z problemów było to, że organizacje takie jak amerykańska FDA (Agencja Żywności i Leków) odpowiadające m.in. za dopuszczanie leków do badań i sprzedaży nie uznawały starzenia się za stan, na który można opracowywać leki. Nir Barzilai wraz z grupą naukowców zajmujących się starzeniem postanowili to zmienić.

Dłużej, ale czy lepiej?

W 1900 roku średnia światowa długość życia człowieka wynosiła 31 lat. W 2015 to aż 71 lat. Ten gigantyczny skok to oczywiście tylko statystyka – różnice są ogromne i zależą przede wszystkim od regionu świata. W Kanadzie spodziewana długość życia noworodka przekracza 80 lat, w środkowej i zachodniej Afryce często nie osiąga lat 40 (to efekt epidemii AIDS). Ale faktem jest, że poprawiające się warunki życia, rozwój medycyny, szczepionki i leki takie jak antybiotyki ogromnie wydłużają życie człowieka. Ale wraz z tym pojawiają się choroby, na które wcześniej nie cierpieliśmy bo… umieraliśmy zanim zachorowaliśmy.

Metformina to przeciwcukrzycowy lek stosowany od 1957 roku. Jego działanie polega na zwiększeniu wrażliwości organizmu na działanie insuliny, ale zauważono też pewną ciekawą zależność. Porównując grupę ludzi zdrowych i niezażywających metforminy z chorymi na cukrzycę biorącymi ten lek odkryto, że w tej drugiej grupie całkowita śmiertelność na przestrzeni lat była niższa aż o 17%. Co ważne porównanie dotyczyło ludzi, którzy poza cukrzycą cierpieli też na otyłość i inne choroby.

Metformina. Rys. Wikipedia

Co takiego wyjątkowego robi metformina? Prawdopodobnie działa w sposób zbliżony do tego, co dają geny długowieczności. Wiadomo, że obniża ryzyko zachorowania na wiele typów nowotworów. Obniża nieznacznie masę ciała. Poprawia metabolizm cholesterolu. W skrócie – wydaje się leczyć te choroby, które związane są ze starzeniem się.

By stwierdzić, czy faktycznie metformina może przedłużać zdrowe życie potrzebne było duże badanie. Tyle, że FDA nie uznając starości za chorobę, nie chciała zezwolić na takie doświadczenia. W czerwcu tego roku grupa badaczy z Nirema Barzilaiem przedstawiła w FDA swoje wyniki i uzyskała zgodę na przeprowadzenie wielkiego badania o nazwie TAME (Targeting Aging with Metformin). Jego celem jest sprawdzenie na dużej grupie ludzi po 60. roku życia efektów działania metforminy – jej wpływu na proces starzenia się.

Metformina nie jest jedynym lekiem dającym nadzieję na odkrycie

Prowadzenie takiego badania ma ogromne znaczenie dla samego podejścia do radzenia sobie ze starzeniem się. Zamiast leczyć pojedyncze choroby naukowcy chcą potraktować je jako objaw starzenia się i wspólnie leczyć.

O badaniach nad starzeniem się i poszukiwaniu nowych leków dowiecie się z dzisiejszego odcinka serii „Megaodkrycia” wyreżyserowanego przez Rona Howarda. Zapraszamy na National Geographic Channel w niedzielę, 29 listopada o 22:00.

Materiał jest elementem współpracy z National Geographic Channel. Partner nie miał wpływu na tworzone przez nas treści i wyrażane opinie.