captcha image

A password will be e-mailed to you.
Fot. Pixabay

Fot. Pixabay

Na etykietach „leków” homeopatycznych producenci będą musieli umieszczać informację o tym, że nie istnieją naukowe dowody na skuteczność tych specyfików. Na razie wydano takie zarządzenie w USA. Szkoda, że nie w Polsce.

Kojarzy mi się to z informacją umieszczoną na opakowaniu papierosów, która mówi o tym, że palenie tytoniu może powodować raka i inne paskudne choroby. Chcesz sobie robić krzywdę? Proszę bardzo, ale rób to z pełną świadomością. W przypadku homeopatii sprawa nie wydaje się aż tak drastyczna. To jednak pozór, bo środki homeopatyczne dają ludziom złudne poczucie dbania o siebie. Przecież biorę leki – brzmi argumentacja. Sęk w tym, że środki homeopatyczne to nie leki, bo skuteczność leku musi być poparta dobrze udokumentowanymi badaniami naukowymi. W przypadku homeopatii za całą tę procedurę wystarczy napis na opakowaniu, a więc deklaracja producenta opierająca się na XVIII-wiecznej recepturze, której skuteczność rzetelne badania już dawno po wielekroć obaliły.

Ale zacznijmy od początku. A wiadomość jest taka, że Federalna Komisja Handlu, amerykańska agencja rządowa zajmująca się ochroną praw konsumentów, wydała oświadczenie, w którym wymaga stosowania takich samych standardów wobec specyfików homeopatycznych jak wobec leków dopuszczonych do sprzedaży w aptekach. Innymi słowy, aby sprzedawać produkty homeopatyczne z deklaracją o ich skuteczności, ich producenci muszą udowodnić, że te środki rzeczywiście działają w zakresie zapowiadanym na opakowaniu. A ponieważ tego udowodnić nie mogą, muszą umieszczać na etykietach informację, że skuteczność specyfików homeopatycznych jest niepoparta żadnymi wiarygodnymi dowodami naukowymi.

“Bo mi przecież pomogło…”

Wiarygodnymi, czyli jakimi? Chodzi o badania z podwójnie ślepą próbą, a więc prowadzone w warunkach, w których ani ich uczestnicy, ani prowadzący nie wiedzą, czy otrzymują/podają placebo, czy też testowaną substancję. Chodzi o to, żeby nastawienie pacjenta czy lekarza do badanego produktu nie wpływało na wynik badań. Wówczas można ocenić, czy lek jest faktycznie skuteczny, czy nie.

Dowody anegdotyczne, przytaczane przez znajomych, którym ponoć leczenie homeopatyczne pomogło w tym czy innym schorzeniu, nie mogą być brane pod uwagę z dwóch powodów. Jednym z nich jest efekt placebo, który oznacza poprawę samopoczucia przy świadomości pacjenta, że jest leczony skutecznym lekiem (a więc kiedy pacjent wierzy w jego działanie). Drugi powód to samoczynne ustąpienie objawów schorzenia lub ustąpienie ich z powodów będących poza wiedzą i świadomością pacjenta.

Badania prowadzone naukową metodą z podwójnie ślepą próbą dowodzą, że środki homeopatyczne nie działają w przypadku żadnego ze schorzeń, względem którego deklarują skuteczność. Skuteczność homeopatii, jak napisała Federalna Komisja Handlu, opiera się „wyłącznie na tradycyjnych homeopatycznych teoriach”.

Wystarczy jedna kaczka

Mowa o tu teorii, którą w 1796 roku wymyślił niemiecki lekarz Samuel Hahnemann. Uważał, że jeśli dana substancja wywołuje jakiś rodzaj objawów u osób zdrowych, to aby leczyć podobne symptomy u osób chorych, trzeba im podawać tę samą substancję, tyle że bardzo rozcieńczoną. Jak bardzo? Ogromnie. Do wytworzenia milionów sprzedanych do tej pory na świecie opakowań oscillococinum, reklamowanego jako środek przeciw grypie, wystarczyłaby jedna kaczka piżmowa, której ekstrakt z wątroby jest ponoć „aktywnym” składnikiem tej mikstury.

Rozcieńczenie, jakiego wymaga homeopatia, sprawia, że rozcieńczane substancje przestają być wykrywane nawet w warunkach laboratoryjnych. Oznacza to, że „lek” homeopatyczny zawiera głównie wodę, ewentualnie cukier i inne substancje pomocnicze, które pozwalają sprzedawać go w formie syropu bądź tabletek.

Ale i na to homeopatia ma odpowiedź: nie wymaga obecności danej substancji, bo wystarcza jej sama „pamięć wody”, w której pierwotny składnik był rozpuszczony. To z kolei pomysł Jacquesa Benveniste’a, który opublikował na ten temat pracę w „Nature”. Wyników jego badań nie udało się jednak nikomu powtórzyć (a właśnie powtarzalność jest kolejnym warunkiem wiarygodności badań).

Właśnie z tych przyczyn producenci środków homeopatycznych w Stanach Zjednoczonych będą musieli od tej pory informować klientów na etykietach o tym, że dostają do rąk środek, którego skuteczności nie potwierdzają żadne wiarygodne badania naukowe (za takie nie są uznawane badania wykonywane niezgodnie z metodą naukową i publikowane najczęściej w piśmie „Homeopathy”). Do tego producenci będą musieli dorzucić informację o tym, że deklaracje skuteczności tych specyfików są oparte na XVIII-wiecznych i obalonych dawno teoriach, odrzucanych przez większość naukowców.

Można by sobie pomyśleć, że skoro nie pomaga, to również nie szkodzi. To nieprawda, bo daje złudzenie leczenia, zamiast faktycznie leczyć, a tym samym opóźnia lub wyklucza prawdziwe leczenie, co np. w ciężkich przypadkach grypy może wywołać zagrożenie życia. Co gorsza, niektórzy lekarze przepisują środki homeopatyczne zamiast leków. A to już zwyczajnie niebezpieczne.

Ale to niejedyny problem. Amerykańska Administracja ds. Żywności i Leków (FDA) prowadzi dochodzenie w sprawie co najmniej 10 niemowląt, u których homeopatyczny środek na złagodzenie ząbkowania spowodował śmierć, a u 400 kolejnych stał się przyczyną m.in. duszności i wymiotów.

Tylko w jaki sposób środek, który z zasady nie może działać, jest w stanie wywołać takie objawy? Otóż dodano do niego składnik przeciwbólowy. A tym składnikiem jest… silnie trująca roślina o nazwie pokrzyk wilcza jagoda. W niewielkich ilościach uśmierza ból, ale skutki jej działania bywają też mocno nieprzewidywalne. A dlaczego dopuszczono ten środek do sprzedaży? Nie musiał przejść restrykcyjnych badań, jakich wymaga się od prawdziwych leków. Proste.

Nie ma więcej wpisów