captcha image

A password will be e-mailed to you.

Nawet żółwiom daleko do ich długowieczności! 

Kilka dni temu Internet obiegła informacja o odkryciu najstarszego znanego kręgowca – rekina polarnego (Somniosus microcephalus), który miał być w wieku 512 lat [1, 2, 3]. To by oznaczało, że osobnik ten:

  • pamięta czasy, w których panował Zygmunt Stary,
  • żył jeszcze przed wydaniem „O obrotach ciał niebieskich” Mikołaja Kopernika,
  • jest starszy niż Stany Zjednoczone Ameryki,
  • żył, zanim wynaleźliśmy gazety.

Czy to prawda, że złowiony przypadkiem[1] rekin był aż tak stary?

I tak, i nie.

Rekin polarny (Somniosus microcephalus); autor: NOAA Okeanos Explorer Program, domena publiczna

Co zrobić, gdy nie ma metryki?

Szacowanie wieku możliwe jest dzięki datowaniu radiowęglowemu, czyli dzięki metodzie wykorzystującej pomiar proporcji pomiędzy izotopami węgla wbudowanego w tkanki zwierzęcia [4]. Ale jak można wiarygodnie obliczyć tę proporcję, skoro większość tkanek organizmu ulega regeneracji dzięki systematycznej wymianie komórek? Na przykład: erytrocyty żyją około 120 dni, po czym ulegają zniszczeniu i zostają wymienione [5]. Oznacza to, że wiek erytrocytu nijak ma się do wieku całego organizmu.

Okazuje się jednak, że od tej reguły są pewne wyjątki i to właśnie one pozwalają badaczom szacować wiek zwierząt. Przykładem może być soczewka oka, a dokładniej – jej jądro, które nie ulega regeneracji, co oznacza, że jest „w tym samym wieku” co organizm, do jakiego należy [4].

Sędziwe rekiny

Badacze, którzy szacowali wiek złowionych rekinów polarnych, wykorzystali właśnie próbki pobrane z soczewek tych zwierząt. Nie bez powodu użyłam słowa „szacowali”, ponieważ datowanie radiowęglowe nie pozwala ustalić dokładnego wieku zwierzęcia, a jedynie pewien zakres, w jakim jego wiek się mieści. W przypadku osobnika o rzekomym wieku 512 lat zakres ten wynosi od 272 lat do 512 lat. Oznacza to, że najstarszy schwytany do tej pory rekin polarny ma najprawdopodobniej 392 lata – i taki właśnie wiek podają badacze zajmujący się jego przypadkiem [6].

Oczywiście, 392 lata to nadal bardzo imponujący wiek jak na kręgowca. Oznacza bowiem, że osobnik ten:

  • pamięta czasy panowania Zygmunta III Wazy,
  • żył jeszcze przed potopem szwedzkim,
  • wciąż jest starszy niż Stany Zjednoczone Ameryki,
  • żył w początkach istnienia gazety.

Czy wszystkich czeka śmierć?

Każdy kto czytał Terry’ego Pratchetta, wie, że odpowiedź na to pytanie brzmi: TAK, WSZYSTKICH. To, że organizmy żyją i umierają, wydaje się nam oczywiste. Jednak okazuje się, że wcale nie musi takie być. Prawdopodobieństwo śmierci w przypadku człowieka i wielu innych zwierząt wzrasta wraz z wiekiem (pomijając okres dzieciństwa). Ale nie u każdego gatunku występuje taka zależność. Niektóre zwierzęta nie starzeją się w ogóle – przynajmniej nie w klasycznym rozumienia tego słowa. Przykładem jest hydra, znana w Polsce bardziej jako stułbia.

Hydra (tu: hydra zielona, Hydra viridissima); autor: Frank Fox; licencja Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Germany

Prawdopodobieństwo śmierci u tych zwierząt wcale nie wzrasta wraz z upływem lat [7]. Innymi słowy, zaawansowany wiek hydry nie predysponuje jej do bardziej prawdopodobnej śmierci. „Zaawansowany”, czyli jaki? Naukowcy analizujący śmiertelność stułbi w warunkach laboratoryjnych szacują, że zwierzęta te mogłyby dożywać nawet 1400 lat [7]. To by znaczyło, że hipotetyczna hydra będąca obecnie w bardzo sędziwym wieku „pamiętałaby” czasy sprzed chrztu Polski. Oczywiście, istnienie stułbi w takim wieku jest zasadniczo niemożliwe, ponieważ te delikatne zwierzęta giną zwykle na długo przed osiągnięciem swojego wieku granicznego. Warto jednak puścić wodze fantazji i zastanowić się – co też powiedziałoby nam to niezwykle stare zwierzę, gdyby w jedyny wieczór w roku – wieczór wigilijny – mogło przemówić ludzkim głosem? 😉

Bibliografia:

  1. Tayag J. (2017). Meet the World’s Oldest Vertebrate, an Elusive 512-Year-Old Greenland Shark. And it’s not the only one of its kind. Inverse.com, 14.12.2017
  2. Beach G. (2017). 512-year-old Greenland shark may be the oldest living vertebrate on Earth. Inhabitat.com, 15.12.2017
  3. Hugo K. (2017). Ancient greenland shark dated to 512: here are the world’s other oldest creatures. Newsweek.com, 14.12.2017
  4. Nielsen, J., Hedeholm, R. B., Heinemeier, J., Bushnell, P. G., Christiansen, J. S., Olsen, J., & Steffensen, J. F. (2016). Eye lens radiocarbon reveals centuries of longevity in the Greenland shark (Somniosus microcephalus). Science, 353(6300), 702-704.
  5. Lang, F., & Qadri, S. M. (2012). Mechanisms and significance of eryptosis, the suicidal death of erythrocytes. Blood purification, 33(1-3), 125-130.
  6. Weisberger M. (2017). No, Scientists Haven’t Found a 512-Year-Old Greenland Shark. LiveScience.com, 14.12.2017
  7. Schaible, R., Scheuerlein, A., Dańko, M. J., Gampe, J., Martínez, D. E., & Vaupel, J. W. (2015). Constant mortality and fertility over age in Hydra. Proceedings of the National Academy of Sciences, 112(51), 15701-15706.

[1] Rekin stał się przypadkową ofiarą połowów sieciowych, ale po zakończeniu badań został ponownie wypuszczony do wody.

Nie ma więcej wpisów