Dlaczego zebry są w paski?

Pytanie o sens czarno-białych (a może raczej biało-czarnych?) pasów na sierści zebry zadawane jest od dawna. Klasyczna odpowiedź brzmiała zwykle: “To ochrona przed drapieżnikami”. Nie widzące kolorów zwierzęta, które polują na te koniowate miałyby nie dostrzegać zarysu zebry rozproszonego przez jej “kamuflaż”. Inne tłumaczenia mówiły o mylącym wrażeniu, jakie na drapieżnikach robi biegnąca zebra, szczególnych właściwościach termoregulacyjnych takiego ubarwienia czy jego funkcjach społecznych. 

Za wyjaśnienie zebrzej tajemnicy wzięli się naukowcy z  University of California. Postanowili oni zestawić obszary występowania rozmaitych koniowatych (zarówno żyjących, jak i wymarłych) z czynnikami, które mogły wpłynąć na wykształcenie w toku ewolucji pasków. Sprawdzano więc m.in. temperaturę, występowanie dużych drapieżników czy obecność pasożytujących owadów.

I właśnie ten ostatni element najdokładniej pokrywał się z obecnością pasiastych koniowatych. Żywiące się krwią muchy przenoszą wiele chorób i zwiększają szansę zakażeń, a więc zdecydowanie szkodzą zwierzętom. Okazuje się jednak, że pionowe pasy działają na nie odstraszająco – owady znacznie mniej chętnie siadały na powierzchniach z takimi wzorami niż na gładkich czy pokrytych innym deseniem. Nie do końca jasne jest, dlaczego tak się dzieje, ale naukowcy podejrzewają, że ma to związek z wzorem, jaki wytwarza w złożonych oczach owada odbicie słońca od wody. Woda, która jest muchom potrzebna do rozmnażania się daje ponoć efekt poziomych pasów. Te pionowe działają za to odstraszająco.  Tak, wiemy że zebry mają częściowo pionowe, a częściowo poziome pasy.

Być może więc chodzi o coś jeszcze? Kolejnym możliwym wyjaśnieniem jest związek pasków z chłodzeniem. Obszary ciemne nagrzewają się szybciej, jasne pozostają nieco chłodniejsze. Może to, zdaniem badaczy, wywoływać efekt nierównomiernego przepływu powietrza wzdłuż ciała i korzystne zawirowania, dzięki którym powietrze szybciej jest wymieniane i skóra skuteczniej odprowadza ciepło.

Żadne z tych wyjaśnień nie daje w pełni satysfakcjonującej odpowiedzi. Niby taka prosta i oczywista sprawa, a okazuje się tak tajemnicza.

A przy okazji – czy wiecie, że zebry są czarne w białe pasy, a nie odwrotnie? Serio – dowiodły tego badania embrionalne pokazujące, że podstawowym kolorem jest czarny, a biel to nałożony na niego wzór.