Log In Register
Lost your password?

captcha image

A password will be e-mailed to you.

Ekstremalne upały i pożary w Kanadzie, rekordowe temperatury w Skandynawii za kołem podbiegunowym, nawałnice z gigantycznym gradem w Polsce i trąbami powietrznymi w Czechach, płonąca Syberia, a do tego jeszcze potwierdzona najwyższa temperatura odnotowana na Antarktydzie. Klimat nam się popsuł. To przed tym naukowcy ostrzegali od lat.

Ostatnie tygodnie obfitują w doniesienia o anomaliach pogodowych z całego świata. A ja czuję się trochę tak, jakbym oglądała film katastroficzny, w którym pojawiają się te wszystkie wydarzenia, o których od dawna mówił jakiś bystry naukowiec, ale nikt go nie słuchał, a jeśli słuchał, to mu nie wierzył.

Potem w filmie następuje seria kadrów pokazujących anomalie pogodowe z całego świata. I to się właśnie dzieje, tylko że naprawdę, a nie na ekranie.

Czy anomalie pogodowe, które miały miejsce w ostatnich tygodniach czy miesiącach – zwrotnikowe upały w Kanadzie i północnej Skandynawii, rekordowe ciepło na Antarktydzie, nawałnice w Polsce i Czechach, wielkie pożary na Syberii – to znak, że zmiana klimatu przyspieszyła?

Zmiana klimatu ma się czym „żywić’ – nasze emisje gazów cieplarnianych napędzają ją nieprzerwanie. Wskutek narastającego wzmocnienia efektu cieplarnianego tempo gromadzenia się energii w systemie klimatycznym cały czas przyspiesza – w ostatnich latach jest dwukrotnie większe niż na początku XX wieku. To wpływa na ekstrema pogody, szczególnie te po „ciepłej” stronie skali.

– powiedział Crazy Nauce prof. Szymon Malinowski, fizyk atmosfery z Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego i z serwisu Nauka o Klimacie.

Wśród emisji gazów cieplarnianych napędzających zmianę klimatu najważniejszą rolę odgrywa obecnie dwutlenek węgla, którego średnie roczne stężenie w atmosferze w 2020 roku osiągnęło poziom 412,5 części na milion – najwyższy w historii pomiarów i o ok. 50 proc. wyższy niż przy początkach rewolucji przemysłowej.

Ekstremalne zjawiska: więcej i mocniej

Obecność tej zwiększonej ilości energii w atmosferze odczuwamy już bardzo wyraźnie. Jej widocznym przejawem jest nie tylko wzrost temperatury na świecie, ale też m.in. częstsze pojawianie się ekstremalnych zjawisk pogodowych, które w dodatku mają większą siłę. Anomalie pogodowe ostatnio dały się we znaki w naszej części świata. 24 czerwca przez Polskę i Czechy przeszły gwałtowne burze z ulewnymi deszczami i gradem. Rekordowej wielkości gradzina, która spadła w Tomaszowie Mazowieckim, miała aż 13,5-14,5 cm średnicy i była największą do tej pory odnotowaną w Polsce.

Z kolei u naszych południowych sąsiadów, na Morawach, przeszło tornado o ogromnej sile. Na podstawie dokonanych przez nie zniszczeń Czeski Instytut Hydrometeorologiczny (ČHMÚ) ocenił jego siłę na stopień F4 w pięciostopniowej skali Fujity. To oznacza, że prędkość wiatru w wirze wynosiła 333 do 418 km/h. Zginęło sześć osób, a około 200 zostało rannych. 

Gorąco!

Na przełomie czerwca i lipca 2021 roku Kanadę nawiedziła fala upałów, jakich do tej pory ten kraj nie widział. 29 czerwca w Lytton w Kolumbii Brytyjskiej (mieście leżącym na tej samej szerokości geograficznej co Kraków) odnotowano aż 49,6°C, co jest absolutnym rekordem w historii pomiarów na terenie Kanady.

Bez zmian klimatycznych wywołanych przez człowieka byłoby to prawie niemożliwe, ponieważ szanse na naturalne wystąpienie takich temperatur zdarzają się raz na dziesiątki tysięcy lat

– podsumował na Twitterze Met Office, narodowy serwis meteorologiczny Wielkiej Brytanii.

Dzień po rekordzie w Lytton wybuchł pożar, który strawił 90 proc. powierzchni miasta. Ogień pojawił się również w innych regionach Kanady ogarniętych falą upałów. Z powodu wysokich temperatur topnieją lodowce górskie, co grozi powodziami w dolinach.

Fala upałów nawiedziła też Stany Zjednoczone, i to nie tylko słynącą z wysokich temperatur Kalifornię (nękaną obecnie także przez suszę), ale również stany położone bardziej na północy. W mieście Portland, leżącym w stanie Oregon, odnotowano rekordową temperaturę 44,4°C, a w Seattle w stanie Waszyngton 41,7°C.

Jak podaje Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO), wyjątkowo wysokie temperatury pojawiły się w czerwcu 2021 roku również w Afryce Północnej, na Półwyspie Arabskim, w Europie wschodniej, Iranie i w Indiach. Gorąco jest również na Syberii, gdzie płoną ogromne połacie lasów. Meteorolodzy przewidują, że dym z tych pożarów może dotrzeć nad biegun północny.

Wyjątkowo wysokie temperatury nawiedziły w ostatnich dniach również północną część Skandynawii. 5 lipca w miejscowości Saltdal w Norwegii, za kołem podbiegunowym, odnotowano 34°C. Gorąco jest również w Finlandii i Szwecji.   

Jakby tego było mało, Światowa Organizacja Meteorologiczna ogłosiła właśnie, że uznała nową rekordową temperaturę dla Antarktydy wynoszącą 18,3°C, którą odnotowano 6 lutego 2020 roku na stacji Esperanza w Argentynie.

Co dalej?

Przed punktem, w którym się właśnie znaleźliśmy, naukowcy ostrzegali od kilkudziesięciu lat, a od kilkunastu lat istnieje konsensus naukowy na temat tego, że obecnie zachodząca zmiana klimatu jest faktem i została wywołana przez działalność człowieka. Wiadomo też od dawna, co należy zrobić, by skutki katastrofy złagodzić (bo zatrzymać jej już niestety nie zdołamy) – przede wszystkim natychmiast odejść od spalania paliw kopalnych na rzecz czystych źródeł energii, w tym energii pochodzącej z rozszczepienia atomu, oraz zaprzestać wylesiania, osuszania mokradeł i przemysłowej hodowli zwierząt na taką skalę jak obecnie. O tym mówią raporty Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC).

Często pytacie mnie, czy przy tak wielkiej koniecznej skali zmian ma jakiekolwiek znaczenie to, czy my, jako jednostki, włączymy się w ten proces, czy nie. O tym, jak każdy z nas może i powinien zmniejszyć swój negatywny wpływ na klimat, napisałam oddzielny artykuł, a tutaj podkreślę tylko, że każdy z nas dokonuje codziennych wyborów, kupując dane produkty lub ich nie kupując (np. ograniczając zużycie plastiku), a także głosując w wyborach na polityków, których programy wyborcze uwzględniają zmianę klimatu, a nie na tych, którzy kurczowo trzymają się spalania węgla kosztem jakości życia przyszłych pokoleń. Tyle każdy z nas może i powinien zrobić.  
Avatar photo
Aleksandra Stanisławska

Uwielbia Tatry, antropologię ewolucyjną, śpiewanie, kosmos i kickboxing. Tropi fake newsy i pseudonaukę. Dawniej pracowała w wielkich redakcjach wielkich dzienników, teraz woli być na swoim. Łączy pisanie o nauce z podróżami, choć część z nich, rzecz jasna, jest zmuszona odbywać w wyobraźni. W czasach COVID-19 to bardzo przydatna umiejętność.

6komentarzy

  1. Piotr

    Nie chcę negować faktów, ale pisanie takich rzeczy jak:
    “Bez zmian klimatycznych wywołanych przez człowieka byłoby to prawie niemożliwe, ponieważ szanse na naturalne wystąpienie takich temperatur zdarzają się raz na dziesiątki tysięcy lat”
    Bo niby skąd ktoś może wiedzieć jakie zmiany temperatury na ziemi wystąpiły 10.000 lat temu??? Nie mówiąc o tym, że zamrożone mamuty ze świeżą trawą w żołądkach zdają się wskazywać na to, że w przeszłości dochodziło do nagłych zmian klimatu.
    Jeżeli macie argumenty to je przedstawcie. W zasadzie cały artykuł to fakty podane bez kontekstu. Np. w Czechach wystąpiła trąba powietrzna. Nic mi to nie mówi, bo nie wiem jakie jest prawdopodobieństwo takiego zdarzenia.

    • Jan

      Gdyby chcieć uzasadniać każdą oczywistą tezę, artykuł nie byłby artykułem tylko pracą naukową na tysiące stron. Podobnie jak pisząc “mamy prąd w gniazdku” nie musimy za każdym razem podawać podstaw elektrotechniki i pokazywać pomiarów świadczących o tym, że ten prąd jednak rzeczywiście jest :). Strona naukowa antropogenicznych zmian klimatu jest znana, opracowana i dostępna dla każdego. To są dekady pracy i gigantyczna ilość danych. W tym o przeszłych temperaturach(rdzenie lodowe, analiza starych drzew(tak, niektóre mają po kilka tysięcy lat) – jest wiele metod, znajdzie pan z łatwością opisy “jak to się robi”). Naprawdę uważa pan, że świat nauki który opracował procesy technologiczne i wiedzę pozwalającą napylać miliony tranzystorów na milimetr kwadratowy, wylądować pomyślnie na komecie w ruchu i wysłać łazik na Marsa, wytworzyć smartfona chociażby i korzystać z precyzyjnego określania GPS za pomocą sztucznych satelitówg – nie potrafi odróżnić naturalnych(wynikających z cykli planetarnych i słonecznych) zmian od tych wywołanych przez człowieka? Że nie potrafi zmierzyć składu atmosfery czy sprawdzić anomalii temperaturowych? Proszę wejść na portal naukaolimacie.pl i przejrzeć choćby dział “fakty i mity” – tam przystępnie opisane jest co i jak

      • Piotr

        To proszę mi powiedzieć jak się bada temperaturę miejsc na ziemi, w których nie było drzew? Chciałbym zauważyć, że mówimy o temperaturze Ziemi. W tej chwili aby zbadać temperaturę Ziemi robi się pomiary w wielu miejsca na świecie na raz. Nie powie mi pan, że ktoś ma takie pomiary sprzed 10.000 lat??? Rozumiem, że można na podstawie archeologii dość do przybliżonych liczb – ale tutaj mówimy o przybliżeniach, a nie o faktach i pomiarach!!!

        Poza tym co z pytaniem o kontekst? Na ile trąba powietrzna w Czechach to anomalia?

        Chciałbym też zauważyć, że argumenty typu post hoc ergo propter hoc nie są naukowymi argumentami.

        • Julek

          Gdyby wszystko dało się wyjaśnić na zasadzie – proste pytanie – prosta odpowiedź. “Osady oceaniczne ujawniają, jak wiele wody tworzyło lądolody oraz pokazują, jak zmieniały się temperatura i inne typowe warunki meteorologiczne. Rdzenie lodowe pozwalają określać temperatury w dawnych epokach geologicznych, a w uwięzionych w nich bąbelkach zachowane są informacje o ówczesnym składzie atmosfery. Słoje drzew, koralowce i nacieki w jaskiniach dostarczają wiedzy o cyklach susz i opadów. Koralowce, pozostałości plaż i dawnych delt rzek oraz inne specyficzne formacje dają informacje o przebiegu linii brzegowej. Z pomocą przychodzą także skamieniałości roślin: niektóre gatunki rosną jedynie w strefie międzyzwrotnikowej, inne wymagają znacznie chłodniejszych warunków; nawet kształt liści dostarcza informacji o temperaturze. Im większe stężenie dwutlenku węgla w otoczeniu, tym mniejsza jest u roślin gęstość aparatów szparkowych.

          Różne wskaźniki klimatyczne dostarczają informacji o warunkach panujących w różnych okresach. Rdzenie lodowe z Antarktydy sięgają do 800 tys. lat wstecz. Fragmenty tzw. „niebieskiego lodu” z Antarktydy mają kilka (a potencjalnie nawet kilkanaście) milionów lat. Osady oceaniczne pozwalają sięgać w przeszłość na dużym obszarze Ziemi na kilkadziesiąt milionów lat, a najstarsze zachowane fragmenty dna oceanicznego liczą sobie 180 mln lat. Część osadów oceanicznych została wyniesiona i zachowana w formacjach lądowych liczących sobie setki milionów, a nawet miliardy lat. Bogate ekosystemy lądowe, dostarczające dziś wielu wskaźników paleoklimatycznych, powstały ok. 400 mln lat temu.

          Każdy z elementów wielkiej układanki paleoklimatycznej musi zostać starannie skalibrowany względem interesującej nas zmiennej (polega to na określeniu sposobu przeliczania np. grubości słoi drzew na wilgotność sezonu wegetacyjnego, a gęstości i porowatości drewna w słojach na panującą wtedy temperaturę). Trzeba go również dopasować do pozostałych – m.in. uzgodnić osie czasu (np. identyfikując jakieś charakterystyczne zdarzenie, dobrze widoczne w różnych próbkach – choćby ślady dużej erupcji wulkanicznej czy pierwsze pojawienie się charakterystycznych gatunków organizmów zachowanych w postaci skamieniałości). Dopiero uwzględnienie wielu źródeł jednocześnie tworzy wiarygodny obraz historii ziemskiego klimatu.” (1)

          (1) Nauka o Klimacie – M.Popkiewicz

  2. r.abin

    W latach 50 u.w mieliśmy chwilowe oziębienie (jak podają naukowcy) – z powodu wzrostu koncentracji w atmosferze – aerozoli (głównie SO2). Od roku 1970 – koncentracja SO2 w atmosferze zaczęła maleć i ocieplenie klimatu – gwałtownie przyspieszyło. Spodziewam się, że po wycofaniu węgla, jako paliwa (3% S) – ocieplenie jeszcze bardziej przyspieszy (bo emisja CO2 ciągle rośnie)

Nie ma więcej wpisów