Nagroda Nobla 2016 z medycyny za sprzątanie wewnątrz komórek

Nagroda Nobla z medycyny Rys. Nobel Media

Nagrodę Nobla z medycyny w 2016 roku dostał japoński badacz Yoshinori Ohsumi. Został nagrodzony za badania nad autofagią – mechanizmem, który odpowiada wewnątrz komórek za usuwanie zbędnych, niebezpiecznych czy zużytych elementów samej komórki. Ale Ohsumi dokonał swojego odkrycia wykorzystując jeszcze inny mechanizm – samopożeranie się komórki z głodu.

Yoshinori Ohsumi prowadził badania wykorzystując komórki drożdży. Użył drożdży, które w wyniku mutacji nie potrafiły usuwać wakuoli czyli wewnątrzkomórkowych “opakowań”, w których prowadzony jest proces rozkładu zbędnych składników. Następnie zaczął swoje drożdże głodzić, zmuszając je do przejścia w “tryb awaryjny”. Wówczas komórki zaczęły zjadać same siebie – autofagii poddały te struktury, które nie były absolutnie niezbędne do życia. Wewnątrz komórki zaczęły się tworzyć wakuole, które (w wyniku mutacji) nie były usuwane.

W efekcie udało się im tam nagromadzić tyle tych struktur, że stały się one dobrze widoczne pod mikroskopem. To był dowód na działanie mechanizmu autofagii i początek szczegółowych badań, dzięki którym określono, jakie geny za niego odpowiadają.

Autofagia jest jednym z kluczowych mechanizmów działania każdej komórki. Odpowiada zarówno za sprzątanie tego co zbędne lub niebezpieczne, jak i za awaryjne uzyskiwanie energii lub brakujących składników potrzebnych do budowy lub życia komórki.