Nobel z medycyny 2014 za nasz wewnętrzny system GPS

Laureaci nagrody Nobla z medycyny. Fot. www.nobelprize.org

Nagroda Nobla z medycyny powędrowała dziś do Brytyjczyka dr. Johna O´Keefe’a oraz małżeństwa Norwegów: dr May‐Britt Moser i dr. Edvarda I. Mosera. Otrzymali to najważniejsze n świecie wyróżnienie naukowe za odkrycie struktur w mózgu, które działają jak nasz wewnętrzny GPS – są odpowiedzialne za lokalizację i zdolność nawigowania w przestrzeni. Odkrycia te mogą prowadzić do stworzenia nowych terapii choroby Alzheizmera.

Skąd wiemy, gdzie dokładnie się znajdujemy? Jak odnajdujemy drogę z jednego miejsca do drugiego? I wreszcie: gdzie w mózgu przechowujemy te informacje, by móc po nie sięgnąć natychmiast, gdy tylko znajdziemy się w miejscu, w którym kiedyś byliśmy?

Naukowcy nagrodzeni tegorocznym Noblem odkryli nasz „wewnętrzny GPS”, podstawowy system pozycjonowania i nawigacji w przestrzeni, w jaki wyposażony jest mózg.

Pierwszy komponent tego systemu odkrył w 1971 roku dr John O´Keefe z University College London. Zaobserwował, że w hipokampie (strukturze w mózgu znajdującej się w płacie skroniowym, odpowiedzialnej głównie za pamięć) u szczurów niektóre komórki nerwowe aktywują się, kiedy gryzoń znajduje się w jednym miejscu w pokoju, a kiedy zwierzę znajduje się w innej części pomieszczenia, aktywne stają się inne neurony. Dr O’Keefe stwierdził, że te neurony związane z konkretnym miejscem w przestrzeni tworzą w mózgu mapę tego pomieszczenia.

W 2005 roku dr May-Britt Moser i Edvard Moser, psycholodzy i neurolodzy z Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii w Trondheim, odkryli inny typ komórek nerwowych związanych z wewnętrznym systemem pozycjonowania – tzw. komórki siatkowe, które koordynują nasz wewnętrzny GPS, nadając mu większą precyzję. Przeprowadzili badania, które powiązały działanie komórek siatkowych z tymi odkrytymi przez O’Keefe’a.

Komórki naszego wewnętrznego GPS jako jedne z pierwszych ulegają uszkodzeniu w chorobie Alzheimera. To właśnie dlatego cierpiący na nią zaczynają się gubić we własnym domu, nie potrafią odnaleźć rzeczy, tracą poczucie kierunku. Badania noblistów mogą pomóc w poznaniu szczegółowego przebiegu tej choroby.

Infografika – nagroda Nobla z medycyny 2014

Źródło