Łukasz Sakowski
Fot. Ben_Kerckx/Pixabay
Lewoskrętna witamina C, pestki moreli i sok z noni – obalamy mity o produktach rzekomo skutecznych w zwalczaniu raka. Nie dość, że nie zwalczają raka, nie dość że mogą nam zaszkodzić, to jeszcze służą nabijaniu kieszeni ludziom, którzy świadomie kłamią o ich właściwościach.
Na łamach Crazy Nauki gościmy biologa Łukasza Sakowskiego, autora bloga To tylko teoria, do którego odwiedzenia gorąco Was zachęcamy (oczywiście po lekturze tego fascynującego tekstu). Łukasz obala u nas mity na temat rzekomych leczniczych właściwości suplementów diety, które zdobywają coraz większą popularność, niestety również wśród śmiertelnie chorych ludzi. Przeczytajcie, by mieć świadomość, co warte są: lewoskrętna witamina C, pestki moreli i sok z noni. Pod tekstem znajdziecie bogatą bibliografię, do której można sięgnąć, by przeczytać o badaniach nad tymi substancjami.
Hity przychodni onkologicznych
Będąc niedawno w Wielkopolskim Centrum Onkologii i czekając dwie godziny na lekarza (który o mnie zapomniał i nie przyszedł), miałem czas by przyjrzeć się rozwieszonym po korytarzach plakatom czy sprzedawanym w kiosku produktom. Wiadomo, że tego typu szpitale są dobrym miejscem na reklamę dla próbujących swych sił na nieetycznym rynku szarlatanów. Gdy kilka miesięcy temu miałem styczność z pacjentami onkologicznymi, tematem numer jeden była lewoskrętna witamina C, pestki moreli i sok z noni. Jedni się złoszczą, a innym jest żal, gdy widzą poważnie schorowanych ludzi, którzy ostatnie pieniądze i nadzieje pokładają w oszustach, których udział na rynku wydaje się rosnąć.
Choć problem ten nadal nie jest w Polsce duży, a złośliwi powiedzą, że może nawet odciąża trochę NFZ (ja bym się z tym nie zgodził), to wyobraźcie sobie sytuację, w której to ktoś Wam bliski ulega namowom szarlatana i rezygnuje z właściwego leczenia na rzecz dziwnych, bardzo drogich mikstur, które tamten sprzedaje. Dodatkowo wspomaganych koniecznie naturalnymi źródłami witamin i minerałów, soczkami, nasionami i innymi. Może będzie miał szczęście i organizm tej osoby sam zwalczy chorobę, ale jest też bardzo duża szansa na to, że bez odpowiedniej pomocy pogorszy mu się, aż w końcu w końcowej fazie choroby zgłosi się znów do lekarza, od którego nie otrzyma już pomocy – będzie za późno. Rodzina stwierdzi, że było dobrze, dopóki nie wkroczyli lekarze, więc to przez nich umarł. Po tej krótkiej sekwencji zdarzeń widać, jak bardzo fałszywa jest to opinia, choć niestety coraz bardziej powszechna.
Źródło grafiki: FDA, Michael J. Ermarth
100 zł za kurację witaminą C
„A bierzecie witaminę C?”, „Tak, ale oczywiście lewoskrętną”, „No właśnie, ta zwykła to oszustwo!”, „Ja kupuję lewoskrętną na kilogramy i łykam łyżeczkami każdego dnia”, „A ja mam takiej specjalnej firmy, naturalna i jest najlepsza”, „Po ile ją pan kupuje?”, „Niecałe 100 złotych z dosyłką starcza na dwa tygodnie, ale jest naprawdę niezła, aż mnie brzuch po niej boli, więc widać, że działa”. Takie rozmowy można usłyszeć na oddziałach onkologicznych szpitalach w Polsce.
O co chodzi z lewoskrętną witaminą C? W polskim Internecie (i nie tylko tutaj) udało się przeprowadzić u podstaw propagandę, według której jedynie naturalna, lewoskrętna witamina C może działać na organizm człowieka. Ile jest w tym prawdy?
Witamina C, czyli kwas askorbinowy, działa jako dodatek do enzymów, a dokładnie jako kofaktor, pozwalający na prawidłowe katalizowanie przez enzym reakcji biochemicznej. Poza tym ma charakter przeciwutleniający. O ile to drugie jest przymiotem kwasu askorbinowego niezależnie od tego, czy ma konfigurację L (prawoskrętna – skręca światło spolaryzowane w prawo), czy D (lewoskrętna – skręca światło spolaryzowane w lewo), to tylko izomer L, czyli kwas askorbinowy prawoskrętny, pasuje geometrycznie do enzymów organizmów żywych i działa jako kofaktor. Nieprawdą jest zatem to, że lewoskrętna witamina C działa, a prawoskrętna nie, bo jest na odwrót.
Chociaż błąd ten, ciągle powielany, jest efektem nieświadomości wśród konsumentów, to firmy sprzedające tego typu produkty celowo oszukują ludzi. To, co sprzedają, jest faktyczną witaminą C, czyli kwasem askorbinowym prawoskrętnym, ale że zapanowała moda na lewoskrętny, to tak się go reklamuje.
Czy witamina C zwalcza raka?
Jest to chwyt marketingowy, pozwalający na zdeklasowanie leków z witaminą C, takich jak Cerutin czy Rutinoscorbin, na rzecz nieprzebadanych suplementów. Gdyby jednak wziąć już pod uwagę prawdziwą witaminę C, czy jest szansa, że wspomoże ona leczenie nowotworów, a nawet z nich wyleczy?
Ponieważ witamina C umożliwia powstawanie kolagenu, wiąże się jej działanie z efektem przeciwnowotworowym. Im bardziej uszczelnione kolagenem naczynia krwionośne, tym trudniej komórkom nowotworowym się przez nie przedostać i dać przerzuty. To tylko niepełna teoria, w praktyce nie wiemy, czy nie ma czynników in vivo zaburzających ten mechanizm lub czyniących go bezużytecznym, a metaanalizy niestety nie pokazują takiej zależności.
Większą nadzieję dają wlewy z witaminą C. Niektóre guzy gromadzą żelazo, a witamina C powoduje utlenienie tego pierwiastka do Fe2+. Jest to z jednej strony pożądane, bo poprawia jego wchłanianie, ale daje też potencjał do zajścia reakcji Fentona, w wyniku której powstają silnie toksyczne wolne rodniki hydroksylowe. Zgromadzone w guzie żelazo w kontakcie z dożylnie podaną witaminą C może potencjalnie pomóc w zniszczeniu tkanki nowotworowej za pomocą wolnych rodników. Terapia ta jest jednak obecnie w trakcie badań i nie potwierdzono jeszcze jej skuteczności.
Trujące pestki moreli
Pisałem o produktach sprzedawanych w kiosku przy rejestracji do onkologicznego szpitala. Poza książeczkami ze „zdrowymi” przepisami ziołowymi, znalazłem z przodu pestki moreli. Nie mogło tego zabraknąć – jest to kolejny hit szarlatanów. Pestki te zawierają charakterystyczny związek – amigdalinę, nazywaną też witaminą B17 (choć niesłusznie, nie jest ona niezbędna organizmowi do prawidłowego funkcjonowania). Gdy zostanie zjedzona, jest przekształcana m.in. do silnie toksycznego cyjanowodoru. Trudno o przeprowadzanie badań z użyciem takiego związku w dużych dawkach, ale coś udało się wykonać i nie można na podstawie tego mówić o skuteczności amigdaliny. Wprawdzie istnieją pojedyncze badania in vitro dowodzące jej działaniu, to są one jedynie w szkle, nie wiadomo czy sprawdziłyby się w żywym organizmie. Można się za to zatruć, więc zdecydowanie lepiej sobie darować, zwłaszcza że wątroba pacjenta onkologicznego i tak musi znosić chemioterapię i różne leki przeciwbólowe, przeciwwymiotne i inne.
Fot. Mattes/Wikimedia
Niezbadany sok z noni
Do zbadania tematu soku z noni zmotywowała mnie dyskusja na oddziale onkologicznym, kilka miesięcy temu, podczas której mocno schorowany, starszy pan zachwalał ten produkt. Witaminę C „lewoskrętną” i amigdalinę mogłem z czystym sumieniem odradzić, ale nie sok z noni, skoro niewiele o nim wiedziałem. Niestety, okazał się kolejnym marketingowym chwytem, bez dowodów naukowych na to, że pomaga w leczeniu nowotworów, za to z raportami na koncie, dowodzącymi jego toksyczności. Pomimo ustalonej bezpiecznej dawki 750 ml soku na dobę, zdarzały się zatrucia przy mniejszych objętościach. Jeśli zaś mówić o skuteczności, to tej po prostu nie zbadano. Nie ma więc dowodów na to, by sok z noni działał. Jednocześnie nie można z pewnością stwierdzić, że nie działa w obliczu tego faktu. Ale podawanie na etykietach, że działa, jest oszustwem.
Tak jak z amigdaliną czy sokiem z noni jest zapewne z wieloma innymi produktami, które według producentów mają być skuteczne w leczeniu nowotworów, a w rzeczywistości nie ma podstaw, by tak twierdzić. Niektóre szarlatańskie metody opierają się jedynie o dodatkowe spożywanie jakichś neutralnych produktów. Inne, te niebezpieczne, mogą być szkodliwe dla zdrowia, a towarzyszy im wydźwięk taki, by nakłonić chorego do rezygnacji z chemioterapii czy radioterapii. Temu w szczególności trzeba się sprzeciwiać.
Ciekawe? Zajrzyj więc na bloga To tylko teoria prowadzonego przez autora tekstu, Łukasza Sakowskiego.
Źródła:
Aboul-Enein, H. Y., et al. “Analysis of L-and D-ascorbic acid in fruits and fruit drinks by HPLC.” Seminars in food analysis. Aspen Publishers, 1999.
Bromley, Jonathan, et al. “Life-threatening interaction between complementary medicines: cyanide toxicity following ingestion of amygdalin and vitamin C.” Annals of pharmacotherapy (2005): 1566-1569.
Brown, Amy C. “Anticancer activity of Morinda citrifolia (Noni) fruit: a review.”Phytotherapy Research (2012): 1427-1440.
Caraballoso, Magali, et al. “Drugs for preventing lung cancer in healthy people.”The Cochrane Library (2003).
Elizabeth, L. Yu, et al. “Acute hepatotoxicity after ingestion of Morinda citrifolia (Noni Berry) juice in a 14-year-old boy.” Journal of pediatric gastroenterology and nutrition (2011): 222-224.
Gupta, Rakesh Kumar, and Neeta Singh. “Morinda citrifolia (Noni) alters oxidative stress marker and antioxidant activity in cervical cancer cell lines.”Asian Pacific Journal of Cancer Prevention (2013): 4603-4606.
Gupta, Rakesh Kumar, Deepti Bajpai, and Neeta Singh. “Influence of Morinda citrifolia (Noni) on Expression of DNA Repair Genes in Cervical Cancer Cells.”Asian Pacific journal of cancer prevention: APJCP (2014): 3457-3461.
Gupta, Rakesh Kumar, et al. “Induction of mitochondrial-mediated apoptosis by Morinda citrifolia (noni) in human cervical cancer cells.” Asian Pacific Journal of Cancer Prevention (2013): 237-242.
Hirazumi, Anne, and Eiichi Furusawa. “An immunomodulatory polysaccharide‐rich substance from the fruit juice of Morinda citrifolia(noni) with antitumour activity.” Phytotherapy Research (1999): 380-387.
Hoffer, L. John, et al. “High-dose intravenous vitamin C combined with cytotoxic chemotherapy in patients with advanced cancer: a phase I-II clinical trial.” PloS one (2015): e0120228.
https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/ascorbic_acid
Issell, Brian F., Adrian Franke, and Robert M. Fielding. “Pharmacokinetic study of noni fruit extract.” Journal of dietary supplements (2008): 373-382.
Jan Gawęcki. Witaminy. Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego [dziś. Uniwersytetu Przyrodniczego] w Poznaniu. Poznań 2002.
KAWADA, Hiroshi, et al. “Phase I Clinical Trial of Intravenous L-ascorbic Acid Following Salvage Chemotherapy for Relapsed B-cell non-Hodgkin’s Lymphoma.” The Tokai journal of experimental and clinical medicine (2014): 111-115.
Luo, Jie, Li Shen, and Di Zheng. “Association between vitamin C intake and lung cancer: a dose-response meta-analysis.” Scientific reports 4 (2014).
Millonig, Gunda, Sylvia Stadlmann, and Wolfgang Vogel. “Herbal hepatotoxicity: acute hepatitis caused by a Noni preparation (Morinda citrifolia).” European journal of gastroenterology & hepatology (2005): 445-447.
Moertel, Charles G., et al. “A clinical trial of amygdalin (Laetrile) in the treatment of human cancer.” New England Journal of Medicine (1982): 201-206.
Moertel, Charles G., et al. “A pharmacologic and toxicological study of amygdalin.” Jama (1981): 591-594.
Newmark, Jonathan, et al. “Amygdalin (Laetrile) and prunasin beta-glucosidases: distribution in germ-free rat and in human tumor tissue.” Proceedings of the National Academy of Sciences (1981): 6513-6516.
Newton, George W., et al. “Amygdalin toxicity studies in rats predict chronic cyanide poisoning in humans.” Western Journal of Medicine (1981): 97.
Nualsanit, Thararat, et al. “Damnacanthal, a noni component, exhibits antitumorigenic activity in human colorectal cancer cells.” The Journal of nutritional biochemistry (2012): 915-923.
Papaioannou, D., et al. “Antioxidants in the chemoprevention of colorectal cancer and colorectal adenomas in the general population: a systematic review and meta‐analysis.” Colorectal Disease 13.10 (2011): 1085-1099.
Park, Hae-Jeong, et al. “Amygdalin inhibits genes related to cell cycle in SNU-C4 human colon cancer cells.” World journal of gastroenterology: WJG (2005): 5156-5161.
Qian, Liyu, et al. “Amygdalin-mediated inhibition of non-small cell lung cancer cell invasion in vitro.” International journal of clinical and experimental pathology (2015): 5363.
- Murray, D. Granner, V. Rodwell. Biochemia Harpera ilustrowana. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2008.
Tadeusz Krzymowski. Fizjologia zwierząt. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. Warszawa 2005.
West, Brett J., et al. “A double-blind clinical safety study of noni fruit juice.”Pac Health Dialog (2009): 21-32.
Xu, Xiaodong, et al. “Dietary intake of vitamins A, C, and E and the risk of colorectal adenoma: a meta-analysis of observational studies.” European Journal of Cancer Prevention 22.6 (2013): 529-539.