Dziś wyjątkowo doba nie ma 24 godzin

Sekunda przestępna. Fot. NASA/Crazy Nauka

Przestępna sekunda – dziś doba będzie dłuższa niż zwykle. O całą sekundę. Północ troszkę się zepsuje – po godzinie 23:59:59 nastąpi godzina 23:59:60*. Dziwne? Owszem, ale potrzebne. Choć niebezpieczne.

30 czerwca zostanie do doby dodana sekunda przestępna. Ten zabieg powtarzany jest po to, by zlikwidować rosnąca różnicę między czasem astronomicznym a tym mierzonym zegarami atomowymi. W 1967 roku na całym świecie zrezygnowano z mierzenia doby ruchem Słońca (czy raczej – ruchem Ziemi i pozornym ruchem Słońca). Zamiast tego zdecydowano, że jedna sekunda to czas równy 9 192 631 770 drganiom promieniowania atomu cezu-133 (dokładniej, za Wikipedią, to czas równy 9 192 631 770 okresom promieniowania odpowiadającego przejściu między dwoma poziomami F=3 i F=4 struktury nadsubtelnej stanu podstawowego S1/2 atomu cezu 133Cs). Wbrew pozorom to wcale nie było takie głupie. Ziemia bowiem wcale nie kręci się równomiernie. Jej obroty stale zwalniają na skutek tarcia wywołanego pływami. Dodatkowo tempo obrotu zmienia się na skutek ruchu mas we wnętrzu planety czy nawet trzęsień ziemi.

W efekcie nie da się narzucić stałej poprawki, która niwelowałaby różnicę między superdokładnymi zegarami atomowymi a gwiezdno-planetarną rzeczywistością. Dlatego nad tym wszystkim czuwa Międzynarodowa Służba Ruchu Obrotowego Ziemi i Systemów Odniesienia (ależ piękna nazwa!). To ta instytucja decyduje o tym, czy i kiedy trzeba dodać (lub odjąć) sekundę.

Ziemia najwolniej obracała się w połowie lat 90., po 2000 roku wyraźnie przyspieszyła. Od początku istnienia sekundy przestępnej dodawano ją 25 razy, dziś będzie 26. W latach 90. trzeba było to robić aż 7 razy, w 2000 – tylko dwukrotnie.

Ale sprawa nie jest taka prosta, jak mogłoby się wydawać. Dla komputerów godzina 23:59:60 to koszmar. Kiedy poprzednio dodawaliśmy sekundę przestępną, 30 czerwca 2012 roku, padły serwery Gizmodo, LinkedIn, Reddit czy FourSquare. W 2005 roku 31 grudnia wywaliły się niektóre z serwerów Google’a.

Na szczęście sytuacja wydaje się opanowana i komputery są przygotowane na dziwaczną godzinę. A my powinniśmy się cieszyć dodatkową sekundą życia – być może wkrótce instytucja sekundy przestępnej zostanie zlikwidowana, bo wielu krajom jest ona nie w smak.

* Dotyczy to czasu UTC czyli uniwersalnego czasu koordynowanego. W Polsce będzie to 1:59:60 w nocy 1 lipca.