Ig Nobel 2023 za lizanie skał

Prof. Jan Zalasiewicz, brytyjski geolog polskiego pochodzenia, fachowo wytłumaczył, dlaczego niektórzy geolodzy… liżą skały.

Artykuł prof. Zalasiewicza (naukowca związanego z Uniwersytetem w Leicester), opublikowany przez niego w “The Paleontological Association Newsletter” nosi wiele mówiący tytuł „Jedzenie skamielin”.

Lizanie skał jest oczywiście częścią arsenału wypróbowanych i przetestowanych technik geologa i paleontologa, które pomagają działać w terenie

– wyjaśnia prof. Zalasiewicz.

Naukowiec dodaje, że zwilżenie powierzchni skamieniałości i minerałów wydobywa z nich kontrasty i żywe kolory, dzięki czemu łatwiej je rozpoznać niż wtedy, kiedy są suche. Proste i skuteczne.

Ale to nie koniec, bo prof. Zalasiewicz opisuje również to, co jest w sensie dosłownym smakowaniem skał. Była to jedna z metod działania XVIII-wiecznego ojca włoskiej geologii Giovanniego Arduino, który posługiwał się zmysłem smaku jako narzędziem analitycznym, służącym do rozpoznawania określonego typu minerałów czy skamieniałości. Pisał na przykład, że woda ze strumienia mającego źródło w warstwie węgla i markazytów (minerałów z gromady siarczków) ma kwaśny, pikantny smak, który przypomina kwasowość wina. Spalał również niektóre skamieniałości i minerały, następnie ich próbował. Donosił na przykład, że skamieniałości muszli w skałach ilastych po takich zabiegach palą w język i na długo pozostawiają gorzki oraz lekko moczowy smak (hmmm…).

Za opisanie tej obserwacji prof. Zalasiewicz został uhonorowany tegorocznym Ig Noblem w dziedzinie chemii i geologii. Ig Nobel to nagroda za odkrycia, które najpierw budzą śmiech, a dopiero potem refleksję. Podczas gali wręczania nagród prof. Zalasiewicz, a jakże, lizał skałę, co widać na zdjęciu. Szanuję naukowców, którzy mają do siebie dystans.

Zachęcam Was do obejrzenia relacji z gali rozdania nagród Ig Nobla, bo jest to pyszna zabawa, a do tego występują w niej nie tylko osoby nagrodzone Ig Noblami, ale też laureaci samych poważnych nagród Nobla (prof. Zalasiewicz pojawia się w 10 min i 18 sek.):

Prof. Zalasiewicz to postać nietuzinkowa. Jest dobrze znany w środowisku geologów jako osoba kierująca Grupą Roboczą do spraw Antropocenu (Anthropocene Working Group). W 2019 roku zgromadzeni w niej naukowcy uznali, że w połowie XX wieku zakończyła się poprzednia epoka geologiczna, holocen, a zaczęła kolejna, antropocen – epoka zdominowana przez działalność człowieka, charakteryzująca się zanieczyszczeniem środowiska, zanikiem bioróżnorodności, zmianami klimatu wywołanymi przez spalanie paliw kopalnych, silną eksploatacją złóż naturalnych i znacznym przekształceniem powierzchni planety (budowa miast, dróg, rolnictwo itd.).