Nobel 2023 z medycyny dla Katalin Karikó i Drew Weissmana za odkrycie, które pozwoliło opracować szczepionkę przeciw COVID-19

W tym roku nagrodę Nobla z medycyny przyznano za odkrycia dotyczące modyfikacji zasad nukleozydowych, dzięki którym opracowano szczepionkę przeciw koronawirusom

Nagroda Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii została przyznana węgierskiej biochemiczce Katalin Karikó oraz amerykańskiemu biologowi molekularnemu i immunologowi Drew Weissmanowi. Nagrodzono ich za opracowanie podstaw pozwalających na opracowanie szczepionek mRNA, które podczas pandemii COVID-19 uratowały miliony ludzi.

Od wielu lat szczepionki opracowywano na bazie osłabionych lub dezaktywowanych wirusów, które wprowadzane były do organizmu po to, by nauczyć system odpornościowy reagowania na nie. Dzięki temu w razie pojawienia się aktywnych wirusów odpowiedź immunologiczna była szybsza i silniejsza.

Ten rodzaj szczepionek miał jednak szereg wad (choćby konieczność rozbudowanych hodowli komórkowych), dlatego wraz z rozwojem medycyny i biotechnologii opracowywano szczepionki oparte na poszczególnych fragmentach wirusa.

Katalin Karikó i Drew Weissman rozpoczęli współpracę w latach 90. na University of Pennsylvania. Skupiali się na badaniu zastosowania mRNA na aktywację układu odpornościowego. Problemów było wiele, bo już podczas badań prowadzonych w latach 80. okazało się, że tworzone w laboratorium mRNA szybko się rozpada i może wywoływać stan zapalny.

Tegoroczni nobliści odkryli, że mRNA powstające w komórkach podlega później chemicznym modyfikacjom, natomiast tworzone in vitro nie jest w ten sposób modyfikowane. Dowiedli, że to właśnie ten czynnik sprawia, że “laboratoryjne” mRNA aktywuje komórki dendrytyczne, które wywołują stan zapalny. Poddali więc takie mRNA modyfikacjom odpowiadającym temu, co dzieje się w komórkach. Efekt był natychmiastowy – komórki dendrytyczne przestały niemal całkowicie wywoływać stan zapalny.

To był ogromny przełom w terapeutycznym zastosowaniu mRNA.

Później Katalin Karikó i Drew Weissman odkryli, że zmodyfikowanie mRNA powoduje też znacznie zwiększoną produkcję białka, które jest przez nie kodowane.

Te odkrycia sprawiły, że to, co wcześniej rozważano tylko teoretycznie – tworzenie szczepionek opartych na mRNA – stało się możliwe i medycznie uzasadnione. Prace nad takimi szczepionkami rozpoczęto kilkanaście lat temu, co stymulowane było pojawieniem się zachorowań wywołanych przez wirusy Zika, MERS-CoV i SARS-CoV-1.

Dzięki temu po wybuchu pandemii spowodowanej przez SARS-CoV-2 szczepionki oparte na mRNA udało się opracować, przetestować i wprowadzić do użycia w rekordowym tempie. Okazały się one bardzo skuteczne i jednocześnie bezpieczne, co jest bezpośrednio wynikiem badań prowadzonych przez tegorocznych noblistów.

O noblistach (za informacją prasową)

Katalin Karikó urodziła się w 1955 roku w Szolnok na Węgrzech. W 1982 roku uzyskała tytuł doktorski na Uniwersytecie w Szeged i do 1985 roku prowadziła badania podoktoranckie w Węgierskiej Akademii Nauk w Szeged. Następnie prowadziła badania podoktoranckie na Uniwersytecie Temple w Filadelfii i Uniwersytecie Nauk o Zdrowiu w Bethesda. W 1989 roku została mianowana adiunktką na Uniwersytecie Pensylwanii, gdzie pozostała do 2013 roku. Następnie została wiceprezeską, a później starszą wiceprezeską w BioNTech RNA Pharmaceuticals. Od 2021 r. jest profesorką na Uniwersytecie w Szeged i adiunktką w Perelman School of Medicine na Uniwersytecie Pensylwanii.

Drew Weissman urodził się w 1959 roku w Lexington, Massachusetts, USA. W 1987 roku uzyskał tytuł doktora nauk medycznych i doktora habilitowanego na Uniwersytecie Bostońskim. Odbył szkolenie kliniczne w Beth Israel Deaconess Medical Center w Harvard Medical School oraz badania podoktoranckie w National Institutes of Health. W 1997 roku Weissman założył swoją grupę badawczą w Perelman School of Medicine na Uniwersytecie Pensylwanii. Nosi tytuł l Roberts Family Professor in Vaccine Research, jest dyrektorem Penn Institute for RNA Innovations.