captcha image

A password will be e-mailed to you.

Co powoduje, że nasz mózg daje się nabierać i – wbrew oczywistym faktom – uparcie uważa, że obrazek przedstawia co innego, niż w rzeczywistości? Rozmontowałem popularną ostatnio iluzję na kawałki, by stwierdzić, który z nich odpowiada za całe zjawisko.

Poniższą iluzję zapewne znają już osoby zaglądające na facebookowy fanpage Crazy Nauki. Wcześniej poznały ją zaś osoby, należące do Grupy Crazy Nauka, tam zresztą (w komentarzach) podjąłem pierwsze próby przeanalizowania, co tak naprawdę iluzję powoduje. Bo choć na poniższym obrazku umieszczono równolegle względem siebie paski o tych samych kolorach, a prostopadle, te różniące się swoim kolorem, to większość osób odnosi wrażenie, że poziome paski równoległe nie są. Pokażę teraz na kolejnych obrazkach proces powstawania iluzji i stanie się jasne, które z jej graficznych elementów ją tworzą. Nie użyję oryginalnej grafiki, lecz podobną do niej, ale nie będzie to miało wpływu na działanie iluzji.


Iluzja, której autorką jest Victoria Skye (http://victoriaskye.com)

Analiza iluzji

Zacznijmy od pasków ułożonych w siatkę i zaraz potem dołóżmy do nich romby widoczne na finalnym obrazku jako szachownice. Jak widać nie daje to żadnego efektu – paski nadal widoczne są jako równoległe.

W takim razie dorzućmy w miejsce rombów szachownice. Jak widać niżej, to też nic nie dało.

Jak można zauważyć, wszystkie szachownice na powyższym obrazku są zorientowane dokładnie tak samo (czarne pola pionowo), a na oryginalnym obrazku wyraźnie widać, że nie ma takiej regularności. Poeksperymentujmy zatem troszeczkę z różnymi układami szachownic – zobaczmy co się zmienia i jak to zależy od orientacji pól w szachownicach. Najpierw sprawdźmy co będzie, jeśli czarne pola wszystkich szachownic będą zorientowane poziomo.

Nadal żadnych zmian. Ustawmy zatem naprzemienny układ czterech szachownic i powielmy go.

Tym razem daje się zauważyć pewne zmiany w postrzeganiu obrazu. Poziome paski wyglądają na pokarbowane i można odnieść wrażenie, że wznoszą się z lewa na prawo. Jeśli układ czterech szachownic zorientujemy w sposób lustrzany, wówczas paski będą, z lewa na prawo, opadać.

Po ostatnich dwóch zmianach udało się uzyskać efekt podobny do iluzji, tam (licząc od góry) nieparzyste paski opadają ku prawej, a parzyste wznoszą się. Z tego wynika, że należy zastosować naprzemiennie dla pasków poziomych oba użyte wyżej układy szachownic. Popatrzmy.

Jak widać, efekt jest dokładnie taki, jak na iluzji. Jeśli zastosować odwrotną sekwencję czterech szachownic, będziemy mieli lustrzany efekt.

Czy ozdobienie obrazka ornamentami daje jakiś dodatkowy efekt? Wygląda na to, że nie. Zobaczcie poniżej, kolejno: same ornamenty (tworzą regularną siatkę), ornamenty na kompozycji dającej iluzję (niewiele się ona zmienia) i ornamenty na początkowej siatce (jak widać nie wpływają one na postrzeganie pasków). Zatem wygląda na to, że w iluzji są jedynie po to, aby nie wydawała się taka łatwa do rozgryzienia.

Czas na retrospekcję

Czy rzeczywiście rozgryźliśmy iluzję? Czy to jest wyjaśnienie? Czy rzeczywiście całą iluzję robią szachownice? Otóż każdy kto zajmuje się nauką, powinien sobie na koniec badania zadać właśnie takie pytanie. Bo czy tylko szachownice mogą ulegać zmianie? No właśnie, jeśli skończylibyśmy badanie iluzji na tym etapie, moglibyśmy być może dojść do prawidłowych wniosków, ale to oznaczałoby, że mieliśmy wyjątkowe szczęście. Oznaczałoby to także, że w przypadku pytania od zainteresowanych naszą analizą, nie potrafilibyśmy dać innej odpowiedzi niż “nie sprawdzaliśmy tego”. O moi drodzy, w ten sposób znacząco i to własnoręcznie podważamy wyniki naszej pracy. Wszyscy zainteresowani nią od razu pomyślą: jak to, nie pomyśleli o tak oczywistej sprawie?
(Nota bene, na prezentacji tzw. Komisji Smoleńskiej w kwietniu 2018r. po słowach o urwaniu skrzydła w wyniku wybuchu bomby, ktoś zapytał “a jeśli wybuchło paliwo” i usłyszał mniej więcej taką odpowiedź: “nie sprawdzaliśmy takiej alternatywy”.)

Należy się zatem zastanowić, co jeszcze może się zmieniać, oprócz szachownic. Hm, możemy obrócić cały obrazek. Spróbujmy.

Jak widać efekt pozostał, tyle że teraz działa w pionie, a nie w poziomie. Czy coś jeszcze może się zmienić? Oczywiście – mogą się zmienić kolory, zobaczmy zatem co się stanie, kiedy zamienimy odcienie niebieskiego.

Np proszę! Koniec iluzji! Czyżby zatem znaczenie miały kolory? Tylko spokojnie, myślmy logicznie. Przecież jedynie je zamieniliśmy. I jaka to była zamiana? Ciemniejszy stał się jaśniejszym, a jaśniejszy ciemniejszym. Bo to nadal te same kolory. Może więc iluzja działa tylko wtedy, gdy poziomie paski są ciemniejsze niż paski pionowe? Sprawdźmy ten wariant (poniżej krok po kroku, by lepiej uwidocznić co się dzieje).

Bingo! Wygląda na to, że istotne jest, aby poziome paski były ciemniejsze – wtedy iluzja działa. Tylko czy to wszystko? A na to pytanie musicie sobie już odpowiedzieć sami, przecież nie będę całej żmudnej naukowej roboty wykonywał za Was 🙂

0 0 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

8 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
aabc
aabc
4 lat temu

Jest błędna grafika wstawiona jako pionowy obrazek – wstawiona jest obrócona iluzja-opadanie.png zamiast iluzja-gotowe.png

Paweł Skolimowski
Paweł Skolimowski
Reply to  aabc
5 lat temu

Tak. Dziękuję. Wkleiłem poprawną (choć właściwie mogłaby być i tamta, bo efekt nie zanikał także dla niej).

IrenaMaria235
IrenaMaria235
4 lat temu

Poniekąd rozgryzione pytanie: w jakim przypadku – tj. sposobie sporządzenia przedmiotowej grafiki – ulegamy iluzji, ale nie ma niestety odpowiedzi, którą miał dać artykuł – zgodnie z tytułem – tj. D L A C Z E G O TWÓJ MÓZG SIĘ TAK MYLI

Paweł Skolimowski
Paweł Skolimowski
Reply to  IrenaMaria235
4 lat temu

Moim zdaniem jest to odpowiedź – w prawidłowej percepcji przeszkadzają mu właśnie owe szachownice, one wywołują pomyłkę.

IrenaMaria235
IrenaMaria235
Reply to  Paweł Skolimowski
4 lat temu

Tak, ale niestety dalej nie wiemy DLACZEGO ten MÓZG nieprawidłowo “percepuje” i robi nas w przysłowiowego konia w przypadku TAKICH właśnie szachownic, ale może tego jeszcze nikt nie wie ? I bez tego wyjaśnienia artykuł jest intrygujący, pozdrawiam

Miki
Miki
4 lat temu

patrzac z boku na telefon widac ze paski sa proste.Czyli wazny jest kat widzenia

Marta Babicka
Marta Babicka
4 lat temu

niby taki mały element a tyle zmienia! jak się popatrzy na grafikę z oddali lub w pomniejszeniu np. w miniaturce artykułu to ale wtedy mózg wariuje :D!!! mogłoby się wydawać, że wzrok już nie dostrzeże tak drobnych elementów

Piotr Duda
Piotr Duda
5 lat temu

Wniosek z ostatniego akapitu nie jest do końca prawdziwy, z szybkiego eksperymentu wychodzi mi, że iluzja działa jeśli kolor poziomych pasków jest pomiędzy kolorem tła a pasków pionowych.

Nie ma więcej wpisów
8
0
Would love your thoughts, please comment.x
%d bloggers like this: